‘Welk signaal geven wij aan 65-plussers?’

“That’s regressive, they are forcing you to die.” Vrij vertaald: “Ze duwen je langzaam het graf in”. Dat zei een Amerikaanse vrouw me op het vliegtuig, toen ik haar vertelde hoe we in België omgaan met gepensioneerden die willen bijverdienen. Ik was op weg naar de VS voor een International Visitor Leadership-programma, op uitnodiging van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. De vrouw was 78 en een gepensioneerde rechter. Maar ze geeft nog altijd les aan de universiteit en wil daar nog een hele tijd mee doorgaan. “Ik wil niet dat mijn hersenen stoppen met denken”, zei ze. “Het is belangrijk je geest te blijven ontwikkelen.”

Welk signaal geven wij aan 65-plussers? Stop met denken, maak je niet meer moe. Ga maar wat chillen in Benidorm, wij hebben je niet meer nodig.

Mijn buurvrouw op het vliegtuig blijft niet doorwerken voor het geld. Daar moet ze het niet voor doen, ze heeft als rechter genoeg verdiend voor een comfortabele oude dag. Maar alles wat ze bijverdiende door les te geven, mocht ze wel houden. Boven op haar pensioen.

Bij ons mogen gepensioneerden nog werken en bijverdienen, maar ze riskeren dan wel dat de combinatie van hun pensioen en hun extra loon zwaarder belast wordt. Gepensioneerden die nog graag willen werken, moeten dus voortdurend in de gaten houden dat ze niet zoveel bijverdienen dat ze in een hogere belastingschaal belanden. Want dan lopen ze het risico dat hun extra appeltje voor de dorst gewoon wegbelast wordt. Wie heeft na een leven lang werken nog zin de hele tijd te lopen rekenen en stressen over geld? Of gratis en voor niets te blijven werken? De facto ontmoedigen we mensen dus na hun pensioen toch nog aan de slag te blijven, al dan niet deeltijds.

Zo schrijven we een hele bevolkingsgroep af, een groep die de komende jaren groter en groter zal worden. De Amerikaanse vrouw had gelijk: het is belangrijk je hersenen te blijven trainen. Zoals Socrates schreef: “Wie mentaal en fysiek actief blijft, zal ook langer gezond blijven.” Maar welk signaal geven wij aan 65-plussers? Stop met denken, maak je niet meer moe. Ga maar wat chillen op het strand in Benidorm, wij hebben je niet meer nodig.

Waarom laten we gepensioneerden niet toe onbelast bij te verdienen? Iets als de flexi-jobs, maar dan voor alle gepensioneerden en voor eender welke sector. Sommige sectoren smeken om personeel. Ik ben er zeker van dat veel scholen gepensioneerde leerkrachten, met al hun ervaring, met open armen zullen ontvangen, ook al is het niet voor een voltijdse opdracht. Ik ben er even zeker van dat veel gepensioneerde leerkrachten graag voor de klas blijven staan, als ze daar niet financieel voor afgestraft worden. Zo kunnen 65-plussers in heel wat maatschappelijke sectoren voor een grote toegevoegde waarde kunnen zorgen.

Gepensioneerden toelaten onbelast bij te verdienen, is één stap. Die moet hand in hand gaan met een mentaliteitsverandering. In de VS werd de gewezen rechter met open armen ontvangen op de universiteit waar ze nog lesgeeft. Vergelijk dat eens met de manier waarop wij mensen naar de uitgang duwen, zodra ze de pensioengerechtigde leeftijd voorbij zijn. Klasbakken als weerman Frank Deboosere of voetbalcommentator Frank Raes moesten, dik tegen hun zin, stoppen met werken, terwijl heel Vlaanderen kon zien hoe gedreven ze nog waren. Universiteiten sturen briljante wetenschappers op hun 65ste op emeritaat. Ze mogen eventueel nog een paar uurtjes lesgeven – een individuele gunst van de universiteit – maar dat is het dan ook.

Ik pik er nu twee overheidsinstellingen uit, maar ook onze bedrijven blinken niet bepaald uit in het faciliteren van langer werken. Leeftijdsdiscriminatie is een groot pijnpunt op de arbeidsmarkt, en ik zie bij bedrijven weinig motivatie en weinig creatieve oplossingen om pensioengerechtigde werknemers toch nog – deeltijds of in een andere functie – aan boord te houden. We are forcing them to die. Zo schieten we als samenleving onszelf in de voet.