‘We gaan de bouw van nieuwe gascentrales toch niet subsidiëren?’

Geluk bij een ongeluk: België zal straks geen andere keuze hebben dan de jongste kerncentrales langer open te houden. Dat zegt Trends-redacteur Daan Killemaes.

We gaan de bouw van nieuwe gascentrales en dus de uitstoot van CO2 toch niet subsidiëren? Noch het klimaat, noch de economie, noch de begroting wordt daar beter van. Voor het klimaat hoeft er geen tekening bij. Als we tegen 2025 afscheid nemen van de kerncentrales, moet volgens een studie van de netbeheerder Elia voor minstens 3,6 gigawatt aan gascentrales worden gebouwd. Dat verhoogt de CO2-uitstoot van de elektriciteitssector gemakkelijk met de helft, op een ogenblik dat klimaatneutraliteit tegen 2050 de ambitie is. Reken ook niet te veel op het buitenland om het vuile werk voor ons te doen en CO2 voor ons uit te stoten. Duitsland wil tegen 2038 af van elektriciteit uit bruinkool en steenkool. Vanaf volgend jaar al is er geen overcapaciteit meer op de Duitse elektriciteitsmarkt. Duitsland zal dus regelmatig elektriciteit moeten invoeren uit de buurlanden, wellicht op dezelfde ogenblikken als België behoefte heeft aan buitenlandse stroom. Het risico op peperdure prijspieken en tekorten neemt dus toe.

Geen enkele partij , behalve de N-VA, durft hardop te zeggen dat we de minst oude kerncentrales langer nodig hebben om het klimaat en de economie te verzoenen. Elia maakte eind 2017 nog de rekening. Als we de jongste kerncentrales langer openhouden, stabiliseert de marktprijs in het basisscenario rond 40 euro per megawattuur tot 2030. Maar als we alle kerncentrales sluiten tegen 2025, evolueert de marktprijs tegen 2030 naar 70 à 90 euro per megawattuur. Op het totale Belgische elektriciteitsverbruik betekent dat 3 tot 5 miljard euro meerkosten per jaar. Ook dat durft bijna geen enkele partij hardop te zeggen. Het is de verbruiker, dus de gezinnen en de bedrijven, die die meerprijs zullen betalen. Voor een land met energie-intensieve industrie is dat spelen met de welvaart.

Subsidies voor gascentrales zijn ook onverantwoord in tijden van precaire overheidsfinanciën. Hoeveel dat finaal aan de overheid gaat kosten, is nog een vraagteken, behalve dat de factuur voor de belastingbetaler zal oplopen tot honderden miljoenen per jaar. Maar opnieuw, welke partij durft luidop te zeggen dat de belastingen omhoog moeten om CO2-uitstoot te subsidiëren? Veel succes. Bovendien kan de volgende regering elke euro gebruiken. Ze erft een structureel begrotingstekort van ongeveer 1,5 procent van het bruto binnenlands product, dat bij ongewijzigd beleid alleen maar groter zal worden. De economie is arbeidsintensiever geworden door de verlaging van de belastingdruk op arbeid, maar de stijging van de werkgelegenheid is nog altijd ruim onvoldoende om de toename van de vergrijzingskosten een halt toe te roepen. Intussen gaat de conjunctuur bergaf en zal een daling van de rente het zware besparingswerk niet blijven doen. Het overheidstekort laten voor wat het is? Dat mag niet van Europa. Het tekort wegwerken met verse belastingverhogingen? Dat is slecht voor de economie en de werkgelegenheid, en dus ook uit den boze. Het tekort wegwerken met besparingen? Graag, maar de voorstellen aan dit front zijn even vaag als de klimaatvoorstellen van Groen.

De overheid kan veel slimmere maatregelen nemen om de economie te vergroenen, zonder dat die de begroting geld kosten. Geef de energiesector een duidelijk kader, met inbegrip van een geleidelijke maar geloofwaardige sluiting van de kerncentrales en een geleidelijke stijging van de CO2-taks, bij voorkeur in een Europese of zelfs wereldwijde context om het gelijke speelveld te bewaken. De elektriciteitsproducten zullen de noodzakelijke investeringen zelf doen, in het onderhoud van de bestaande kerncentrales, in nieuwe gascentrales of in duurzame energie. De gecorrigeerde markt zal veel betere keuzes maken dan de overheid. Daar is welgeteld nul euro subsidie voor nodig. Zwaaien met subsidies die misschien nooit komen, veroorzaakt alleen maar extra onzekerheid. Niemand zal investeren zolang dat subsidiemechanisme niet vastligt. Maar geluk bij een ongeluk: België zal straks geen andere keuze hebben dan de jongste kerncentrales langer open te houden.