De druk van de markten op Italië zou alleen maar zijn toegenomen. Dus verkoos de Italiaanse president nieuwe verkiezingen, met de euro als mogelijke inzet, boven een gedwongen exit. Dat zegt Maria Demertzis, de onderdirecteur van de Europese denktank Bruegel.
Nu de coalitievorming is mislukt, trekken de Italianen na de zomer wellicht opnieuw naar de stembus. Worden de verkiezingen een referendum over de euro?
MARIA DEMERTZIS. “De euro wordt zeker een belangrijk thema, maar dat betekent niet dat er ook over de exit uit de euro wordt gestemd. President Sergio Matteralla besefte dat de toekomst van Italië in de eurozone op het spel stond. De markten waren enorm ongerust over de benoeming van de eurocriticus Paolo Savona als minister van Financiën. Savona heeft verscheidene keren gezegd dat de euro slecht is voor Italië. Het risico bestond dat de markten Italië naar de uitgang zouden duwen of tot kapitaalcontroles zouden dwingen zoals Griekenland. Mattarella wilde tot elke prijs zo’n scenario vermijden: als dan toch beslist moet worden over de euro, dan maar beter via verkiezingen.”
DEMERTZIS. “Dat valt niet uit te sluiten. Volgens de peilingen is hun populariteit de voorbije tijd gegroeid, dus spinnen ze wel garen bij de crisis. Die had vermeden kunnen worden, als de coalitiepartners gewoon iemand anders hadden voorgedragen voor Financiën, zoals het in het verleden nog is gebeurd na een presidentieel veto tegen een kandidaat.”
Als de Lega uit was op die verkiezingen, was het dan wel de juiste beslissing om Savona niet te benoemen?
DEMERTZIS. “Er valt voor beide iets te zeggen. Ik denk dat Mattarella juist heeft ingeschat dat de druk van de internationale markten alleen maar zou zijn toegenomen. Zijn mandaat laat ook toe een benoeming te weigeren. Anderzijds ontzegt hij een democratisch verkozen overheid wel het recht om te besturen. Ik denk dat Mattarella de juiste beslissing heeft genomen, maar de geschiedenis zal dat moeten uitwijzen.”
Moet Europa niet meer opletten? Door de beslissing toe te juichen speelt het de eurokritische en populistische krachten in de kaart.
DEMERTZIS. “De Europese landen zijn zo sterk met elkaar verbonden dat het moeilijk is geen stelling in te nemen. Wat in Italië gebeurt, is ook belangrijk voor Duitsland en Frankrijk. In die omstandigheden is zwijgen vaak ook positie innemen. Dat neemt niet weg dat Europese leiders zich het beste wat terughoudend opstellen.”
Vreest u dat we aan de vooravond staan van een nieuwe eurocrisis?
DEMERTZIS. “Het is niet de eerste keer dat we in die positie zitten. Europa kan de mensen natuurlijk niet verplichten te geloven in het project. En er zullen verkiezingen blijven komen. Ondertussen moet Europa dringend worden versterkt, te beginnen met de vervolmaking van de bankenunie en meer samenwerking voor defensie. Op enkele punten na gaan bijna alle landen akkoord met elkaar. Laten we daar eerst werk van maken.”
