Waarom centrale banken goud inslaan

Goud is een dekking tegen inflatie en een manier om sancties te omzeilen.

In 1968 ging de London Bullion Market twee weken dicht. De grootste edelmetaalmarkt ter wereld had geen goud meer, omdat de Europese centrale banken de Amerikaanse voorraad hadden opgekocht. Het was het begin van het einde van de Bretton Woods-standaard, die de dollar sinds 1944 aan goud had gekoppeld, en valuta elders aan de dollar.

Nu kopen de centrale banken weer massaal goud (zie grafiek). In het derde kwartaal voegden ze 400 ton aan hun reserves toe. Dat brengt het totaal van januari tot september op 670 ton.

Dollars weggooien

Deels komt dat doordat goud, dat in goede tijden wordt gemeden, omdat het geen rendement oplevert, zijn glans terugvindt in tijden van volatiliteit en hoge inflatie. Op de lange termijn wordt het gezien als een opslagplaats van waarde en lijkt het immuun voor lokale politieke en financiële onrust. Centrale bankiers kunnen ook denken dat ze een koopje doen. De prijs van het metaal is dit jaar met 3 procent gedaald. Goudfanaten verwachten een opleving.

Maar het kopen van goudstaven is ook een manier om wat dollars weg te gooien. De opkomende markten mopperen over de greenback. Ze hebben dollars nodig om hun import en buitenlandse schulden te betalen. Maar hun reserves bestaan meestal uit schatkistpapier, niet uit bankbiljetten. Omdat de Federal Reserve de rente heeft verhoogd, is de waarde van overheidspapier gedaald. Kleine centrale banken hebben dat aangegrepen om ze te ruilen voor edelmetaal.

Er spelen ook schimmigere motieven mee. Goud is een manier om de westerse sancties tegen Rusland te omzeilen. Een groot deel van de reserves van dat land is sinds maart bevroren, en de banken zijn grotendeels losgekoppeld van het op de dollar gebaseerde internationale betalingssysteem. Bijna geen enkele centrale bank houdt roebels aan als deviezenreserve. Voor de landen die traditioneel veel zaken doen met het Kremlin – van Turkije tot Turkmenistan – biedt goud een alternatief ruilmiddel.

Onder de radar

Daar kan het Westen niet veel aan doen. Russisch goud is verboden op de Londense markt, maar niemand kan aan zijn goudreserves komen, die meestal afkomstig zijn uit de eigen mijnen. De Russische centrale bank rapporteert niet langer hoeveel goud het bezit, waardoor swaps onmogelijk te traceren zijn. Het fysieke metaal verplaatsen is een logistiek probleem, maar het houdt de transacties onder de digitale radar van het Westen, wat handig is voor degenen die aan beide kanten spelen, zoals Qatar of Turkije. De handelsorganisatie World Gold Council zegt dat onbekende kopers goed zijn voor een groot deel van de bonanza van dit jaar.

Een troost voor de dollar is dat geen enkele andere munt terrein wint. Het deel van de buitenlandse reserves dat wereldwijd in yuan wordt aangehouden, is dit jaar tot stilstand gekomen. Ook de euro, de yen en het pond hebben het moeilijk. Centrale banken hebben misschien goudkoorts, maar er ligt geen verandering van regime in het verschiet.