De kredietverlaging door ratingbureau Moody’s – van Aaa naar Aa1 – stuwt de Amerikaanse 30-jaarsrente opnieuw boven de symbolische grens van vijf procent. Telkens als die drempel de voorbije jaren werd overschreden, volgde een correctie op de aandelenmarkten. Waarom is dat cijfer zo beladen? “Alles hangt met elkaar samen”, zegt Frank Vranken, de hoofdstrateeg van de private bank Edmond de Rothschild.
Het is de eerste keer dit jaar dat de rente die grens effectief doorbreekt, na eerdere flirts in januari en april. Toen speelden respectievelijk de verwachting dat president Trump budgettair overmoedig zou handelen en de oplopende handelsspanningen. Nu volgt de stijging op de kredietverlaging door Moody’s, dat waarschuwt voor een onhoudbaar begrotingstekort, zeker met Trumps geplande belastingverlagingen ter waarde van 4.000 miljard dollar. De politieke impasse in Washington bemoeilijkt een structurele oplossing.
Die vijf procent fungeert intussen als stresstest voor het systeem: duurdere leningen voor overheden en bedrijven wegen op het beurssentiment. Eerdere opstoten rond dat niveau – zoals in oktober 2023 en januari 2024 – gingen gepaard met forse koersdalingen. Geen magische grens, maar wel het mogelijke beginpunt van een bredere kettingreactie.
Wat gebeurt er als de rente boven de vijf procent stijgt?
FRANK VRANKEN. “Twee dingen. Ten eerste zie je dat de waardering van aandelen daalt. Hogere rentes verhogen de discontovoet waarmee toekomstige winsten worden omgerekend naar vandaag, en dat drukt de koers. Dan worden obligaties opnieuw aantrekkelijk. Als je zonder risico vijf procent rente krijgt, verwachten beleggers meer rendement van aandelen om dat te compenseren. Lukt dat niet, dan daalt de risicopremie, en stappen sommige beleggers uit aandelen. Het loont dan gewoon minder om risico te nemen.
“Ten tweede kan het een sneeuwbaleffect veroorzaken op de Amerikaanse schuldenberg, die al gigantisch is. Met het begrotingstekort dat richting 7 à 8 procent gaat en veel schuld die in 2025 en 2026 hergefinancierd moet worden, zal de Amerikaanse schatkist massaal obligaties moeten uitgeven. En die moeten gekocht worden.
“Als buitenlandse kopers – die zo’n 30 procent van de schuld aanhouden – afhaken, moeten Amerikanen het zelf opvangen. Dan krijg je verschuivingen in andere activaklassen, zoals aandelen, want dat geld moet ergens vandaan komen. Alles hangt samen.”
Zijn China en Japan niet de grootste kopers van Amerikaans schuldpapier?
VRANKEN. “Op landenniveau wel, maar als je Europa als geheel meerekent – inclusief het VK – is dat blok nog groter. De vraag is wie die schuld blijft kopen. Mogelijk moet de Federal Reserve (Fed) opnieuw ingrijpen via ‘yield curve control’, door gericht obligaties op te kopen om de rentestijging te temperen. Maar dan pomp je opnieuw liquiditeit in het systeem, wat inflatie aanwakkert terwijl men die net probeert te beheersen. Het blijft een complexe puzzel.”
Waarom heeft de VS zoveel schulden, en waarom wil het land nog meer lenen?
VRANKEN. “Tijdens zijn eerste ambtstermijn maakte Trump de al aanzienlijke schuldenberg nog groter met de Tax Cuts and Jobs Act. Daarna volgde de covidcrisis, met enorme uitgaven. Joe Biden lanceerde vervolgens grote infrastructuurprogramma’s zoals de Inflation Reduction Act. Dat alles joeg de schuld verder omhoog.
“Nu wil men de belastingverlagingen verlengen, terwijl de VS structureel boven zijn stand leeft. Dat moet gefinancierd worden. Buitenlandse investeerders worden stilaan wantrouwiger, zeker omdat Trump het vertrouwen in de dollar eerder zelf ondermijnde.”
‘De beurs noteert op 22 keer de verwachte winst. Dat is te hoog’
Frank Vranken (Edmond de Rothschild) over de mogelijkheid van een hete zomer op de Amerikaanse aandelenmarkten
Waarom versterkt de dollar niet langer bij een rentestijging?
VRANKEN. “Die correlatie is verdwenen sinds Trump openlijk druk zet op de Fed en pleit voor een zwakkere munt. De dollar reageert nu anders op renteverschillen dan vroeger.”
Wat betekent de renteklim voor gewone Amerikanen?
VRANKEN. “Leningen worden duurder, wat leidt tot meer wanbetalingen. Bij kortlopende kredieten blijven de kosten hoog. Er zijn signalen dat consumenten moeilijker terugbetalen, en tegelijk minder nieuwe schulden opnemen. Dat kan betekenen dat ze voorzichtiger worden of gewoon minder consumeren. De consumptie vertraagt, wat nefast is voor de economie. Trump onderschat hoe moeilijk dat is recht te trekken met importheffingen en besparingen.”
Kan Trump dit nog keren?
VRANKEN. “Hij kán het oplossen, maar dan moet hij zijn programma loslaten. In plaats van de belastingen te verlagen, zou hij ze moeten verhogen. De VS heeft gewoon te weinig inkomsten, maar dat past niet in het MAGA-verhaal.”
Budgettaire orthodoxie was ooit een belangrijk issue voor Republikeinen.
VRANKEN. “Er is in de Republikeinse partij veel verdeeldheid. Een deel is radicaal anti-overheid. En zelfs binnen de discussie over het belastingpakket is er onenigheid. Gaan de voordelen vooral naar de middenklasse of naar de rijken? De State and Local Taxes-deductie – een fiscaal voordeel voor hogere inkomens in staten met hoge belastingen, zoals Californië en New York – ligt opnieuw onder vuur. Trump probeert de middenklasse te paaien, maar dat botst met andere vleugels binnen zijn partij.”
Krijgen we een hete zomer op de Amerikaanse beurzen?
VRANKEN. “Ik denk het wel. We zitten nog altijd op een relatief hoog niveau na een forse beursrally. Er is ongebreideld optimisme over handelsakkoorden, maar de beurs noteert op 22 keer de verwachte winst. Dat is te hoog. De economische vertraging zet zich door, maar wordt genegeerd. Tegelijk is er nog altijd veel onduidelijkheid over het nieuwe handelsbeleid. Bedrijven geven weinig guidance over hun winstverwachtingen. De onzekerheid neemt verder toe.”
Zal Europa daarvan profiteren?
VRANKEN. “Misschien niet in absolute zin, maar wel relatief. Europese aandelen zullen wellicht minder dalen dan Amerikaanse. Bovendien is er positief nieuws over een akkoord tussen het VK en de EU, wat goed is voor Britse aandelen. In het algemeen blijven miljarden op zoek naar rendement. Als Amerika minder aantrekkelijk wordt, wijken beleggers uit – naar Europa, en naar opkomende markten.”
De rente op een 30-jarige Amerikaanse staatslening weerspiegelt zowel inflatieverwachtingen als de zogeheten reële rente. Omdat de inflatie onder controle blijft, zit de recente stijging vooral in die reële component: economische groei, renteverwachtingen en toeslag voor onzekerheid. Zo verschuift de rente zonder dat er één duidelijke oorzaak is.