De rente op leningen van de Amerikaanse overheid met een looptijd van 30 jaar nadert opnieuw de historisch beladen grens van 5 procent. Telkens als die de voorbije jaren werd overschreden, volgde een correctie op de aandelenmarkten. Waarom staat dat cijfer in zo’n slecht daglicht? “Alles hangt met elkaar samen”, zegt Frank Vranken, de hoofdstrateeg van de private bank Edmond de Rothschild.
Het is de derde keer dit jaar dat de Amerikaanse 30-jaarsrente met de drempel van 5 procent flirt. Telkens speelden andere oorzaken: in januari was het president Trumps budgettaire overmoed, in april de escalerende handelsoorlog. Nu jagen het plan van 4.000 miljard dollar aan lastenverlagingen en de onverwachte dooi met China de curve omhoog.
De grens van 5 procent geldt als een stresstest voor het systeem: beleggers vrezen dat geld lenen voor bedrijven en overheden duurder wordt, en dat drukt op het beurssentiment. Eerdere momenten waarop de rente op 30-jaarsleningen rond dat niveau schommelde – zoals in oktober 2023 en januari 2024 – vielen opvallend samen met forse koersdalingen op de aandelenmarkten. 5 procent is geen magische grens, maar wel het startpunt van een bredere kettingreactie.
Wat gebeurt er als de rente op die Amerikaanse staatsobligaties voorbije de grens van 5 procent gaat?
FRANK VRANKEN. “Vanaf een bepaald niveau gebeuren er twee dingen. Ten eerste daalt de waardering van aandelen omdat de risicopremie – de vergoeding die je krijgt voor het aanhouden van aandelen – negatief wordt. Dan word je dus niet meer betaald om aandelen in portefeuille te houden.
“Ten tweede kan dat leiden tot een sneeuwbaleffect op de Amerikaanse schuldenberg, die al gigantisch is. Als je kijkt naar de discussie in het Amerikaanse Congres over belastingverlagingen, dreigen we af te stevenen op een begrotingstekort van 7 à 8 procent per jaar. In 2025 en 2026 moet er bovendien enorm veel schuld geherfinancierd worden. De Amerikaanse schatkist moet dus massaal obligaties uitgeven, en die moeten gekocht worden.
“Als buitenlandse kopers – die nu zo’n 30 procent van de schuld aanhouden – afhaken, moeten Amerikanen het zelf opvangen. Dan krijg je verschuivingen in andere activaklassen, zoals aandelen, want dat geld moet ergens vandaan komen. Alles hangt met elkaar samen.”
Zijn de grootste kopers van Amerikaans schuldpapier niet China en Japan? Dat betekent dat Trump het best een andere toon aanslaat op het internationale toneel.
VRANKEN. “Op landenniveau wel, maar als je Europa als geheel meerekent – met het Verenigd Koninkrijk – is dát blok nog groter. In elk geval: de vraag is wie die schuld zal blijven kopen. Mogelijk wordt de Federal Reserve opnieuw gedwongen om in te grijpen via yield curve control – door doelgericht bepaalde looptijden op te kopen om de rentestijging af te remmen. Maar dan injecteer je opnieuw liquiditeit in het systeem, en dat werkt stimulerend voor de inflatie, terwijl men die net probeert te beheersen. Het is een complexe puzzel.”
‘Buitenlandse investeerders worden stilaan wantrouwiger, zeker omdat Trump het vertrouwen in de dollar eerder zelf ondermijnde’
Frank Vranken (Edmond de Rothschild)
Waarom hebben de Verenigde Staten eigenlijk zoveel schulden, en waarom wil het land nog meer lenen?
VRANKEN. “In zijn eerste termijn heeft Trump de al aanzienlijke Amerikaanse schuldenberg nog kolossaler gemaakt, met de Tax Cuts and Jobs Act. Daarna kwam covid, met enorme uitgaven tot gevolg. Joe Biden lanceerde dan nog eens grote infrastructuurprogramma’s, zoals de Inflation Reduction Act. Dat kostte allemaal veel geld en joeg de schuld nog meer omhoog.
“Nu wil men het rondje belastingverlagingen verlengen, terwijl het land al structureel boven zijn stand leeft. En dat moet allemaal gefinancierd worden. Buitenlandse investeerders worden stilaan wantrouwiger, zeker omdat Trump het vertrouwen in de dollar eerder zelf ondermijnde.”
De dollar lijkt niet meer te profiteren van het renteverschil met Europa. Vroeger versterkte hij net als de rente opliep.
VRANKEN. “Dat klopt. Die correlatie is verdwenen sinds Trump openlijk druk zet op de Fed en pleit voor een zwakkere munt. De dollar reageert nu anders dan vroeger op renteverschillen.”
Wat betekent de renteklim voor gewone Amerikanen?
VRANKEN. “Leningen worden duurder, wat leidt tot meer wanbetalingen. Als je bijvoorbeeld kortlopende leningen hebt, blijven je kosten hoog. En er zijn nu al signalen dat consumenten minder kunnen terugbetalen. Grafieken van kredietverstrekkers tonen dat aan. Tegelijkertijd nemen mensen ook minder nieuwe schulden op. Dat kan betekenen dat ze voorzichtiger worden of simpelweg minder consumeren. De consumptie vertraagt dus, wat nefast is voor de economie. Trump overschat hoe makkelijk hij dat allemaal kan oplossen met importheffingen en besparingen.”
Kan Trump dit oplossen? Of zit hij zelf vast door wat de markten doen?
VRANKEN. “Hij kán het oplossen, maar dan moet hij zijn programma loslaten. In plaats van de belastingen te verlagen, zou hij ze eigenlijk moeten verhogen. De Verenigde Staten hebben gewoon te weinig inkomsten, maar dat past niet in het MAGA-verhaal.”
Budgettaire orthodoxie was ooit een belangrijk issue voor Republikeinen.
VRANKEN. “Er is in de Republikeinse partij veel verdeeldheid. Een deel is radicaal anti-overheid. En zelfs binnen de discussie over het belastingpakket is er onenigheid. Gaan de voordelen vooral naar de middenklasse of naar de rijken? De State and Local Taxes-deductie – een fiscaal voordeel voor hogere inkomens in staten met hoge belastingen, zoals Californië en New York – ligt opnieuw onder vuur. Trump probeert de middenklasse te paaien, maar dat botst met andere vleugels binnen zijn partij.”
De rente op een 30-jarige Amerikaanse staatslening weerspiegelt zowel inflatieverwachtingen als de zogeheten reële rente. Omdat de inflatie onder controle blijft, zit de recente stijging vooral in die reële component: economische groei, renteverwachtingen en toeslag voor onzekerheid. Zo verschuift de rente zonder dat er één duidelijke oorzaak is.