Het gaat, volgens president Obama, om het grootste handelsakkoord ooit gesmeed. Het Trans-Pacific Partnership (TPP) bindt 12 landen die samen 40 procent van de wereldeconomie vertegenwoordigen. Maar de kritiek gaat van links tot rechts, van Bernie Sanders tot Donald Trump, die denken dat het akkoord banen zal kosten.
Aan de overeenkomst werd vijf jaar druk onderhandeld, tot uren voor een eindakkoord, na een vijfdaagse marathonzitting in Atlanta, werd bereikt. Ze bindt 12 landen om de Stille Zuidzee, waarbij de VS, Canada, Mexico, Chili, Japan, Australië en Vietnam. Opvallende afwezige is China. En dat is tot op zekere hoogte de bedoeling, hoewel niet wordt uitgesloten dat China zich later bij het TPP aansluit.
“Als meer dan 95 procent van onze potentiële klanten buiten onze grenzen wonen, kunnen we het niet aan landen als China overlaten om de wetten van de globale economie te schrijven”, aldus Obama in een geschreven mededeling.
Wat er precies tussen de 12 landen is beslist, is tot op zekere hoogte koffiedik kijken, aangezien de teksten van het akkoord nog niet zijn vrijgegeven. De 12 landen en/of hun parlementen moeten zich nog over de teksten uitspreken, en in bijvoorbeeld Canada kunnen de verkiezingen die later deze maand doorgaan roet in het eten gooien – de regering Harper is voor het akkoord, maar een deel van de oppositie is tegen, en dreigt het op te zeggen.
Ford is tegen
President Obama toonde zich in ieder geval blij met de overeenkomst, die historisch werd genoemd. Hij legde er de nadruk op dat 18.000 tarieven, die op Amerikaanse exportproducten worden geheven, door de overeenkomst zullen verdwijnen.
Landen zoals Maleisië, Brunei en Vietnam verbinden zich ertoe arbeidsrechten en milieubepalingen te respecteren (activisten betwijfelen of ze zich aan de bepalingen zullen houden). Japan mag dan weer onderdelen van bijvoorbeeld auto’s intrekken uit de ondertekenende landen, en de invoertarieven in de VS op Japanse auto’s zullen mettertijd, en de termijn is niet duidelijk, volgens The New York Times gaat het om een periode van 20 tot 30 jaar, afgevoerd worden. De Amerikaanse autoreus Ford heeft het Congres al opgeroepen tegen het akkoord te stemmen, niet zozeer omwille van de wegvallende tarieven maar omdat de overeenkomst “muntmanipulatie” onvoldoende zou aanpakken.
Voor landen als Nieuw-Zeeland gaat de zuivelmarkt binnen de 12 landen open, wat dan weer niet zo goed valt bij Canadese boeren.
Een laat twistpunt was de termijn waarbinnen biotechmedicijnen beschermd zijn tegen generische concurrentie. In de VS bedraagt de monopolieperiode 12 jaar, in Australië 5 jaar. De VS vonden dat 12 jaar nodig was om bedrijven de gelegenheid te geven de researchkosten terug te verdienen, terwijl Australië en Nieuw-Zeeland argumenteerden dat het onverantwoord was armere patentiën zolang op een betaalbare behandeling te laten wachten. In de ultieme onderhandelingen is er een compromis bereikt, dat niet is verduidelijkt, maar dat dus ergens tussen 12 en 5 jaar uitkomt. Het feit dat de VS de bescherming van patenten korter maakt, leidde tot afwijzende reacties bij Republikeinen.
‘Banenverlies’
Bernie Sanders, de linkse Democratische presidentskandidaat, reageerde afwijzend: “Wall Street en grote ondernemingen hebben zopas een grote overwinning behaald. Nu is het aan ons om te beletten dat het TPP wet wordt”.
Maar er kwam evengoed kritiek van de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump, die al lang vrijhandelsakkoorden bekritiseert. “De incompetentie van deze regering is niet te begrijpen. TPP is een verschrikkelijke deal.”
Zowel Sanders als Trump argumenteren dat door de overeenkomst banen in de VS zullen sneuvelen.
Hillary Clinton, die als minister van Buitenlandse Zaken bij het begin van de onderhandelingen betrokken was, is nu eerder tegen. (het is, schrijft Politico, een grappige historische omkering. Tijdens de presidentscampagne in 2008 had Obama kritiek op NAFTA, de vrijhandelsovereenkomst die president Bill Clinton had afgesloten, terwijl Hillary die deal toen verdedigde. Nu zijn ze van plaats gewisseld)
In de 12 landen volgt er een bespreking gevolgd door (als het naar verwachting gaat) een ratificering. Het Amerikaans Congres krijgt 90 dagen de tijd om de deal in te kijken en te bespreken.
