Vlaming-Duitser Patrick Vandenrhijn over de grootste economie van Europa: ‘Als Duitsland verkouden is, is Europa ziek’

De Vlaming Patrick Vandenrhijn woont en werkt al 28 jaar in Duitsland. “Dit is een van de zwaarste crisissen van de voorbije decennia. Duitsland wordt in de kern geraakt. Maar ik zie ze wel terugkomen. Daar zijn ze sterk in.”

De Limburger Patrick Vandenrhijn was bijna een kwarteeuw lang CEO van bdtronic, een kmo in Baden-Württemberg die onder meer hoogtechnologische machines produceert voor de wereldwijde auto-industrie. Vandaag adviseert hij onder meer Behälter Bau Dettenhausen. Die kmo in de buurt van Stuttgart sleutelt onder meer aan groene energie uit reusachtige waterreservoirs. Vandenrhijn kent de economie van onze belangrijkste handelspartner als geen ander.

Duitsland beleeft ogenschijnlijk een milde recessie. In 2023 daalde het bbp met 0,3 procent, in 2024 met 0,2 procent.

PATRICK VANDENRHIJN. “Dit is een van de zwaarste crisissen van de voorbije decennia. Duitsland wordt in het hart geraakt. De Duitse economie steunt nog altijd sterk op de auto-industrie. Die heeft Duitsland in het verleden al mee overeind getrokken. Maar vandaag zijn de verkoopcijfers dramatisch. In China zijn Duitse auto’s niet langer gewild. De parel van de Duitse auto-industrie, Porsche, wordt in China afgestraft.”

Rond 2000 werd Duitsland ‘de zieke man van Europa’ genoemd. Tien jaar later was de Duitse economie sterker dan ooit.

VANDENRHIJN. “Rond 2000 kreeg de klassieke wagen allerlei elektronische componenten zoals airbags, ABS en airconditioning. Daarin waren de Duitse autoproducenten koplopers, en zo zijn ze uit de crisis geraakt. Grote toeleveraars als Bosch, Continental en Siemens hebben daar jarenlang goed bij gevaren. Het aandeel van elektronica in wagens steeg enorm in die periode. Dat is het grote verschil met vandaag. De Duitse auto-industrie heeft veel te lang geslapen. Ze heeft nieuwe ontwikkelingen zoals de elektrische aandrijving en connectiviteit gemist.”

Hoe kan de Duitse auto-industrie weer een koploper worden?

VANDENRHIJN. “De Duitse regering moet met de auto-industrie aan tafel gaan zitten. De problemen van Audi, BMW, Mercedes en Volkswagen zijn dezelfde. De Duitse industrie en de natie zullen een programma opzetten waarmee we tezamen uit de crisis raken, met een bundeling van kennis en kunde. Op die manier moeten we zo snel mogelijk technologisch weer een voorsprong krijgen.”

Pleit u voor een fusie van de grote producenten?

VANDENRHIJN. “Dat niet. Maar waarom kan er geen gemeenschappelijk project komen voor kritische onderdelen zoals batterijen? Of voor aandrijving, koetswerk, interieur, digitalisering en connectiviteit? Waarom geen Duits systeem, Made in Germany, ontwikkeld in Duitsland? Hoe zal Duitsland anders uit de crisis raken? Dat moet gebeuren onder leiding van de volgende federale regering. In Berlijn blijven ze rustig. Ik snap dat niet. De politiek moet dringend iets doen voor de auto-industrie. Want als Duitsland verkouden is, is Europa ziek.”

Vandaag krijgen de grote bedrijven, zoals BASF en Volkswagen, klappen. Maar Duitsland heeft ook veel sterke kmo’s, de zogenoemde stille kampioenen, die wereldleiders in nichemarkten zijn.

VANDENRHIJN. “Er wordt inderdaad heel veel gesproken over de grote jongens: BASF, Siemens of Volkswagen. Maar je hebt een ongelooflijk grote basis van solide kmo’s. Die stellen het nog vrij goed. Maar dat zijn relatief kleine bedrijven, met 100 tot 150 werknemers. Commerzbank ontsloeg half februari 3.900 mensen. Dat is het equivalent van veel kmo’s.”

Kan Duitsland dit rechttrekken?

VANDENRHIJN. “Ik zie ze wel terugkomen. Daar zijn ze sterk in. Duitsers blijven vechten tot de laatste snik. Dat zit in hun DNA. Maar deze keer zullen er drastische maatregelen nodig zijn. En dan is het nog de vraag hoe de verkiezingen uitdraaien. Groenen, sociaaldemocraten en christendemocraten overladen elkaar met verwijten.”

De rechts-populistische AfD haalt in de peilingen 21 procent van de stemmen en zou de op één na grootste partij worden. AfD wil uit de eurozone en uit de Europese Unie. Hoe realistisch is dat?

VANDENRHIJN. “De partij heeft haar plannen al afgezwakt. Initieel wilde ze de mark weer invoeren. Dat heeft ze laten vallen. Het is te laat om nog uit de eurozone te stappen. Het zegt veel over AfD, het zijn opportunisten. Ze roepen en schreeuwen wat het gewone volk graag hoort. Maar ze zijn succesvol omdat de klassieke partijen zich te weinig concentreren op de kern van de zaak. Het moet vooral gaan over de Duitse economie en hoe die weer kan verbeteren.”

Nog een pijnpunt is de dure energie. Die doet de energie-intensieve industrie bloeden. Duitsland was erg afhankelijk van goedkoop aardgas uit Rusland.

VANDENRHIJN. “Duitsland ontwikkelt allerlei alternatieven in groene energie, zoals biogas. Ik ben bestuurder bij een kmo in de buurt van Stuttgart, Behälter Bau Dettenhausen, die energie opwekt uit grote waterreservoirs. En er zijn de windmolens op land en in zee. Maar je kunt moeilijk de hele Noord- en Oostzee vol zetten met windmolens. Het abrupte stopzetten van kernenergie in 2011 door de regering van Angela Merkel was niet de beste beslissing. De elektriciteit die Duitsland vandaag koopt, komt vooral van kerncentrales aan de grens. Die draaien hoofdzakelijk op technologie van Siemens. De Duitsers hebben dus de kennis en de technologie van kernenergie.”

Nog een oud Duits zeer: bureaucratie en regeltjes.

VANDENRHIJN. “Verschrikkelijk. Regeltje hier, paragraaf daar. Je hebt voor alles en nog wat certificaten nodig. De focus van ambtenaren ligt verkeerd. Het moet toch gaan over de business? Vaak zijn het door de Europese Commissie opgelegde regels. Ik kan de vergelijking maken met het zuiden van Frankrijk, waar ik een buitenverblijf heb. In Duitsland wordt alles strikt gecontroleerd, in Frankrijk laten ze het zozo. Ook de regeldrift is een van de moeilijkheden als we uit deze crisis willen raken.”

Door de oorlog in Oekraïne kreeg de Duitse defensie-industrie een forse injectie. Mag, kan of moet Duitsland weer inzetten op militaire competenties?

VANDENRHIJN. “Duitsland zal wel moeten, om economische redenen en voor zijn eigen veiligheid. Tachtig jaar na de Tweede Wereldoorlog moet dat ook mogelijk zijn. Uiteraard moeten de Duitsers lessen blijven trekken uit hun verleden. Maar als Duitsland de wapens niet maakt, dan gebeurt dat wel elders. Defensie is belangrijk voor de economie van Frankrijk en de Verenigde Staten. Duitsland moet niet heiliger zijn dan de paus. Rheinmetall is heel goed bezig. Defensie kan mee een groeipijler worden.”