De Vlaamse maatregel om de reserves van Recupel en Bebat te belasten, is vernietigd door het Grondwettelijk Hof.
Recupel en Bebat zijn twee beheersorganisaties van afvalstromen. In naam van hun leden, de producenten van elektronisch afval en van batterijen, zorgen ze ervoor dat de afgeschreven producten worden ingezameld en zo veel mogelijk gerecycleerd. Hun financiering halen ze uit een bijdrage per apparaat of batterij, die in de prijs van het toestel zit verrekend. Daarnaast hebben ze, om de continuïteit van het systeem te garanderen, reserves aangelegd.
Precies die reserves wilde het Vlaamse Gewest voor de periode 2015-2019 belasten. Samen met een eenmalige Waalse belasting zou dat Recupel 20 miljoen euro hebben gekost. “Terwijl dat geld uitsluitend wordt gebruikt voor de inzameling en de recyclage van het elektronische afval”, weet Recupel-woordvoerder Bruno Fierens. “Wij mogen dat wettelijk alleen uitgeven aan inzameling, transport, recyclage, audit en bewustmaking.” Bovendien bleken de Recupel-reserves sinds de start in 2001 zo opgelopen, dat er al was beslist ze af te bouwen en te gebruiken voor recyclage, waardoor de Recupel-bijdrage tijdelijk laag kon worden gehouden.
De twee organisaties besloten de maatregel aan te vechten bij het Grondwettelijk Hof. Dat geeft hen nu gelijk, omdat Recupel en Bebat nationaal opereren, waarbij niet duidelijk uit te maken is welk deel van de reserves aan welke regio kan worden toegewezen.
Ecodesign
Werner Annaert, algemeen directeur van de federatie van milieubedrijven Go4Circle, betreurt de uitspraak. “We hebben absoluut niets tegen Recupel of Bebat. Maar tot nu werd altijd de verwerking van afval belast: stortplaatsen werden tot een minimum beperkt, verbrandingsinstallaties kregen strenge normen opgelegd. De volgende stap moet zijn dat producenten worden aangemaand meer rekening te houden met de latere recyclage van wat ze op de markt zetten. De Vlaamse maatregel had daar een eerste stap in kunnen zijn.”
In die discussie wil Fierens zich niet mengen. “Recupel focust op het inzamelen en het correct recycleren van zo veel mogelijk elektronisch afval. Met andere woorden: wij beginnen wanneer de consument beslist zijn product af te danken. Ecodesign zit veel vroeger in de keten, en daar hebben wij als Recupel geen invloed op: de meeste van onze leden zijn invoerders, geen producenten.”
Bovendien werkt het systeem, vindt Fierens. “Wereldwijd wordt elk jaar 50 miljoen ton elektrische apparaten op de markt gebracht, waarvan slechts een derde correct wordt ingezameld. Met 10,2 kilogram ingezameld AEEA (afgedankte elektrische en elektronische apparatuur, nvdr) per Belg staan we derde in de wereld, en van 85 procent van de toestellen maken we weer grondstoffen. Dat zijn mooie resultaten. Die kunnen we nog verbeteren, door het AEEA nog beter in kaart te brengen. De circulaire economie vooruithelpen kan alleen door een goede samenwerking tussen overheden, producenten en consumenten.”
Annaert hoopt in elk geval dat de uitspraak een wake-upcall kan zijn voor de Vlaamse regering om een goed juridisch kader uit te werken en de producenten te stimuleren bij het ontwerp en de productie van hun goederen nog meer rekening te houden met de latere recyclage. “In elk geval mag de discussie hier niet worden stopgezet.”
