‘Vlaanderen is niet langer state of the art’

Minister van Cultuur Sven Gatz (Open Vld) ligt onder vuur in de culturele sector. “Dat hoeft weinig te verbazen. Het overkomt alle ministers van Cultuur weleens, simpelweg doordat de vraag naar subsidies groter is dan de middelen die Vlaanderen veil heeft voor cultuur”, schrijft Roeland Byl, redacteur bij Trends.

Bij zijn aantreden als minister in 2014 verzachtte Gatz de noodgedwongen besparing van gemiddeld 7,5 procent door beterschap te beloven vanaf 2017. Dan zou er weer meer geld beschikbaar zijn. De minister nam zich bovendien voor de versnippering van de middelen in de cultuursector aan te pakken. Hij zou geen kaasschaaf hanteren.

Het aantal culturele organisaties dat Vlaanderen de komende vier jaar structureel gaat ondersteunen, is sinds gisteren gedaald van 260 naar 207. Het totale budget dat Vlaanderen uitgeeft aan culturele werkingssubsidies, stijgt bovendien met ruim 5 miljoen. Daarvan is 53,9 miljoen voor de zeven grote kunstinstellingen: deSingel, Concertgebouw Brugge, deFilharmonie, Kunsthuis, Brussels Philharmonic, Ancienne Belgique en Vooruit. Vlaanderen spendeert 84,7 miljoen aan werkingssubsidies voor de andere cultuurspelers.

Op het eerste gezicht maakt minister Gatz op die manier zijn beloftes waar. Maar in de praktijk blijft er van de aangekondigde groeilogica weinig over. Zijn beleidskeuze leidt bovendien tot een duidelijke verarming van het culturele landschap.

Van de 302 aanvragen die de administratie ontving, vielen er 95 uit de boot. Die aanvragers leverden stuk voor stuk een dossier in dat door adviescommissies zowel zakelijk als artistiek werd beoordeeld. De grote cultuurinstellingen buiten beschouwing gelaten, was er op basis van de adviezen 106 miljoen euro aan subsidies nodig om de organisaties met een goed rapport te honoreren. Maar er was slechts een kleine 85 miljoen euro beschikbaar en dus werd er uitbetaald volgens een rangorde op basis van de scores die de adviescommissies hadden toegekend. Het resultaat is: 37 organisaties met een goed rapport vielen alsnog uit de boot.

Dat dreigden er eerst meer te zijn. Zo zouden aanvankelijk ook gereputeerde spelers als de Bijloke, NTGent, Ultima Vez, Anima Eterna en Behoud de Begeerte zonder geld vallen. Om dat op te lossen, roomde minister Gatz de subsidies van de andere spelers af. Dus toch de solidaire kaasschaaf. Niemand krijgt het bedrag dat was geadviseerd, laat staan het bedrag dat de organisaties vroegen op basis van hun ingediende businessplan. Concreet betekent dat: producties schrappen, mensen ontslaan en nog meer druk op de lonen in de culturele sector.

Het is nutteloos Sven Gatz verantwoordelijk te stellen voor de verschraling die Vlaanderen als culturele regio tegemoet gaat. Dit is een beslissing van de hele Vlaamse regering. Die investeert veeleer matig in cultuur en is zich te weinig bewust van de economische waarde van de sector. Nochtans wordt de uitstraling van Vlaanderen door zijn culturele ambassadeurs duidelijk versterkt. Dat was ook de boodschap van de Vlaamse regering zelf, toen ze in november 2013 een nieuw logo en de sloganVlaanderen, State of the art lanceerde. Kunst en cultuur heetten toen een van de vier steunpilaren van de Vlaamse identiteit te zijn. Met de ingezette beleidslijn zal dat helaas niet zo blijven.