Vlaamse regering bezegelt nieuwe stikstofdeal: wat is er veranderd?

De Vlaamse regering heeft in de nacht van maandag op dinsdag een nieuw stikstofakkoord bereikt. “Akkoord bereikt in stikstofdossier!”, stelt minister-president Jan Jambon op X, het vroegere Twitter. Na een lange dag onderhandelen tussen de vakministers en parlementsleden werd de nieuwe stikstofdeal bezegeld op een digitale ministerraad. Dinsdag om 10.00 uur wordt het akkoord toegelicht op een persconferentie.

Wordt het ‘derde keer goede keer’ voor de regering-Jambon en kan de regering eindelijk die vervelende stikstofkiezel uit haar schoen halen? Er ligt alvast voor de derde keer op twee jaar tijd een stikstofakkoord op tafel.

De centrale vraag zal zijn of dit akkoord (juridisch) zal standhouden. Bedoeling is alvast om het akkoord in een amendement te gieten dat het ingediende voorstel van decreet bijstuurt. Dat voorstel van decreet, dat eerder werd ingediend door N-VA en Open VLD (zonder CD&V), kreeg stevige tegenwind van de Raad van State.

Wat is er veranderd?

Wat staat er nu in de tekst die minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) samen met haar collega van Landbouw Jo Brouns (CD&V), viceminister-president Gwendolyn Rutten (Open Vld) en drie parlementsleden van de meerderheid (Wilfried Vandaele voor N-VA, Peter Van Rompuy voor CD&V en Steven Coenegrachts voor Open Vld) hebben uitgedokterd?

Het akkoord behoudt alvast de decretale verankering van de reductiemaatregelen in de verschillende veetakken die in het eerdere akkoord van maart werden afgesproken.

Ook de doelstelling van -30 % varkens tegen 2030 blijft behouden. En ook aan de horizon 2030 wordt niet gesleuteld. De verschillende vergunningsdrempels voor industrie (NOx: 1 %) en landbouw (ammoniak: 0,025 %) blijven ook behouden en krijgen, zoals gevraagd door de Raad van State, een duidelijkere beargumenteerde wetenschappelijke onderbouwing in de tekst. 

Lees hier de eerste reacties van experts, belangenorganisaties en de politieke oppositie

Extern salderen

Voor de landbouw en mestverwerkers verdwijnt wel de zogenaamde ‘onvergunbaarheidsdrempel‘. Landbouwbedrijven die toch boven de vastgelegde uitstootdrempel uitkomen, kunnen dan toch een vergunning aanvragen als ze een individuele passende beoordeling (grondig milieuonderzoek) uitvoeren. Op die manier zou er dus dossier per dossier kunnen bekeken worden. 

Ook het extern salderen krijgt een plaats in het akkoord en dus in het decreet. Dat systeem laat toe dat een landbouwer de uitstootrechten kan overnemen van een andere landbouwer die ermee stopt. Dat systeem zou vanaf 1 januari 2025 ingevoerd kunnen worden, op voorwaarde dat een milieuonderzoek aantoont dat het de vooropgestelde reductiedoelstelling niet in het gedrang brengt. 

Rode bedrijven

Wat de zogenaamde ‘piekbelasters’ betreft, de veelbesproken lijst met rode bedrijven, verdwijnt de verplichte sluiting in 2030. De betrokken landbouwers kunnen kiezen: ofwel zoals voorzien sluiten in 2030 (met flankerend beleid voor de betrokken bedrijven), ofwel open blijven. Kiezen ze voor die tweede optie, dan moet hun impactscore onder de 50 % komen, wat in veel gevallen gepaard zal gaan met zware investeringen.

In 2026 zou er ook een herevaluatie van de lijst met piekbelasters volgen. 

Dichtbevolkte regio

Er is ook afgesproken om een wetenschappelijke studie te bestellen naar de mogelijkheid om vanaf 2030 op een andere manier naar de problematiek te kijken. Nu ligt de focus voor het naleven van de Europese instandhoudingsdoelstelling sterk op stikstof en stikstofdepositie (zeg maar de neerslag van stikstofverbindingen op de bodem en natuur). Bedoeling zou zijn om meer te kijken naar de stikstofuitstoot en naar het bredere plaatje waarbij men bijvoorbeeld ook rekening zou kunnen houden met de effecten van klimaatverandering of met droogte.

Het is ook de bedoeling om opnieuw naar de Europese Commissie te stappen met de vraag om rekening te houden met de specifieke Vlaamse situatie, met name met Vlaanderen als dichtbevolkte en versnipperde regio.

Ook voor het Turnhouts Vennegebied zou een oplossing gevonden zijn. In dat natuurgebied zijn de stikstofproblemen zo acuut dat er eigenlijk niets meer kan worden ontwikkeld in de nabijheid. Nu zou er beslist zijn om het strikte slot rond het gebied los te laten en te werken volgens de verplichte reductiepercentages die zijn ingeschreven in het G8-scenario, zeg maar de percentages die nodig zijn om de generieke reductiedoelstelling tegen 2030 te halen. 

Volgens minister van Omgeving Zuhal Demir blijft stikstof “een zwaard van Damocles boven onze economie”. “Maar we hangen het een stuk steviger vast”, reageert ze op X op het bereikte akkoord.