Vlaamse regering bereikt akkoord met landbouworganisaties: wat houdt de deal in?

De Vlaamse regering heeft donderdagavond na urenlange onderhandelingen een akkoord bereikt met de landbouworganisaties. Vlaams minister-president Jan Jambon spreekt van een akkoord dat ‘belangrijk is voor de toekomst van de landbouw’. Met het akkoord in de hand roept Jambon de boeren op ‘te stoppen met hun acties en blokkades’. De landbouworganisaties zijn bereid het akkoord te verdedigen bij hun achterban. Maar er komt ook kritiek.

De Vlaamse regering heeft na een lange dag onderhandelen omstreeks 23u15 een akkoord bereikt met de landbouworganisaties Boerenbond, Algemeen Boerensyndicaat (ABS) en Groene Kring. 

Landbouwgrond

Het akkoord bevat een pakket maatregelen. Een van de voornaamste knelpunten ging over de bescherming van landbouwgrond. Daar is afgesproken dat de Vlaamse overheid tot 1 oktober zelf geen grond in agrarisch gebied meer aankoopt. Er gelden wel enkele uitzonderingen, zoals voor werken van algemeen belang of in overstromingsgebieden, maar ook voor gronden in Europees beschermde natuurgebieden (Speciale Beschermingszones of SBZ). 

Er komt ook een werkgroep met daarin alle betrokken sectoren (landbouw, natuur, industrie…) die zich moet buigen over de problematiek van grondgebruik in Vlaanderen. Een eerste rapport moet tegen 1 juli 2024 klaar zijn. 

Wat het mestbeleid betreft, is onder meer afgesproken dat de nulbemesting in VEN-gebied (Vlaams Ecologisch Netwerk, waardevolle natuur) uit het milieueffectenrapport (MER) van het nieuwe mestactieplan (MAP7) wordt gehaald. 

Niks veranderd aan stikstof

Wat het stikstofdossier betreft, wordt er inhoudelijk niks veranderd aan het bereikte akkoord. Er is wel afgesproken dat de Vlaamse regering het onderzoek naar de omslag van een depositie- naar een emissiemodel meteen opstart. 

Er komt ook een vermindering van de administratieve lasten. Zo wordt de Mestbankaangifte vereenvoudigd, wordt de kalenderlandbouw (kalender die boeren verplicht om op bepaalde tijdstippen te bemesten en te oogsten) versoepeld en komen er minder snel boetes bij overtredingen.

“We hebben elkaar gevonden met een stevig akkoord. We hebben onze job gedaan wat onze bevoegdheden betreft”, zo zei minister-president Jan Jambon tijdens een persconferentie. Nu er een akkoord met de landbouworganisaties op tafel ligt, roept Jambon de landbouwers wel op te stoppen met hun acties en blokkades. 

‘Niet alle problemen opgelost’

Boerenbond-topman Lode Ceyssens is alvast bereid het akkoord te verdedigen bij zijn achterban. Maar hij kondigt wel aan dat Boerenbond het akkoord “nauwgezet zal opvolgen”. Volgens Ceyssens lost het akkoord “niet alle problemen op”, maar is het wel belangrijk dat de landbouw door de regering “erkend wordt als strategische sector”. “We rekenen er wel op dat de woorden omgezet worden in daden”, aldus nog Ceyssens.

“Voor een aantal mensen zal het voldoende zijn, voor een aantal mensen onvoldoende”, reageerde ABS-voorzitter Hendrik Vandamme. Volgens hem is het belangrijk dat het akkoord toont dat er “meer respect is voor de land- en tuinbouw”. Onder meer de tijdelijke pauzeknop in de aankoop van landbouwgrond is voor ABS een belangrijk punt. “Het komt er nu op aan dat er snel werk gemaakt wordt van wat er op papier staat”.

‘Democratie onwaardig’

Milieuorganisaties Bond Beter Leefmilieu (BBL) en Natuurpunt reageren dan weer erg scherp op het landbouwakkoord. Toch zien de organisaties ook enkele lichtpuntjes.

De milieuorganisaties zijn in eerste instantie niet te spreken over de manier waarop het akkoord tot stand kwam. Beide organisaties mochten namelijk niet mee rond de tafel. “Een democratie onwaardig”, klinkt het in het persbericht. “Onder druk van een enkele stakeholder met een eenzijdige agenda maatregelen doorvoeren, zo voer je geen beleid in Vlaanderen — en al zeker niet omtrent natuur en milieu, cruciaal voor ieders welzijn.”

Ook grote delen van de inhoud van het akkoord omschrijven de milieuorganisaties als problematisch. Zo zullen de toegevingen in verband met het mestactieplan volgens hen de toets van de Europese Commissie niet doorstaan. Daarnaast brengen ze ook de waterkwaliteit en biodiversiteit in het gevaar, klinkt het.

Anderzijds zijn de organisaties wel tevreden dat er niet aan het stikstofakkoord werd gemorreld en dat ook inzake de grondendiscussie geen “onbezonnen beslissing” werd genomen. Ze vinden het een goede zaak dat er werk wordt gemaakt van een langetermijnvisie op landbouw, maar onderstrepen dat de hete aardappel wordt doorgeschoven naar de volgende regering.

‘Aanpak op maat nodig’

Volgens werkgeversorganisatie Voka komt het akkoord “op vele domeinen tegemoet aan de bezorgdheden van de landbouwers”.  De werkgeversorganisatie wil nu mee spreken over het toekomstige ruimtegebruik in Vlaanderen, en wil dat op Europees niveau wordt gepleit voor een andere aanpak voor dichtbevolkte en sterk geïndustrialiseerde regio’s. “Wij hebben een aanpak op maat nodig om economische en ecologische belangen te kunnen verzoenen.”