‘Vivaldi-coalitie heeft nog één kans om de harten van de mensen te veroveren’

Het gaat de mensen minder om de maatregelen dan om het verhaal, zegt Trends-hoofdredacteur Wim Verhoeven.

Politici hebben de neiging te denken dat ze vooral kiezers aantrekken als ze hun programma met hand en tand verdedigen en triomfantelijk communiceren over wat ze hebben binnengehaald. Er zijn er zelfs die denken dat ze kiezers aantrekken als ze hun programma veel extremer voorstellen dan het eigenlijk is, puur om hun coalitiepartners de gordijnen in te jagen. Hoe feller, hoe beter. Was het maar zo eenvoudig.

In de Verenigde Staten is de jongste jaren veel onderzoek gebeurd naar de motivatie van kiezers in een turbulent politiek klimaat, met de enorme invloed van de sociale media op de achtergrond. Blijkt dat individuele maatregelen er minder toe doen dan we weleens denken. Heel veel mensen denken min of meer hetzelfde over de meeste thema’s. Toch zitten ze in een kamp. Ze zijn Democraat of Republikein. De jongste jaren zijn velen radicaler geworden en weten ze amper nog wat de andere kant echt denkt. Dat zie je bij de twee partijen en het leidt tot verdere polarisatie. Sinds de bestorming van het Capitool weten we waar zoiets toe kan leiden. Veel heeft te maken met een eenvoudig verlangen: groepsgevoel. De meeste mensen horen graag bij een club en willen dat hun club impact heeft. Ze worden nerveus als ze het gevoel krijgen dat hun club wordt aangevallen. Dan zetten ze de hakken in het zand. Omgekeerd komen ze naar het centrum als ze vinden dat hun club wordt gehoord. Progressief of conservatief, vaxer of antivaxer, voor of tegen diversiteit… de nood om gehoord en begrepen te worden, heeft vrijwel iedereen. Het gaat minder om de maatregelen dan om het verhaal.

Wij hebben geen tweepartijenstelsel, maar federaal een zevenarmige coalitieregering. Dat maakt het extreem moeilijk om zo’n wervend verhaal te schrijven. De regering-De Croo is daar in de eerste maanden van haar coronabeleid heel even in geslaagd. Maar ondertussen is dat beleid in duizend stukjes uit elkaar gevallen. En sinds de focus weer op de klassieke regeringsdossiers ligt, is van gehoord en begrepen worden helemaal geen sprake meer. Daarom krijg je die etterende discussie over het al dan niet sluiten van de kerncentrales, terwijl de mensen zich blauw betalen aan energie. Daarom heeft het compromis over de energiefactuur geen enkele Belg gelukkig gemaakt. Daarom lees je idiotieën zoals de uitspraken over e-commerce van Paul Magnette – die PS’er had onze premier kunnen zijn. En daarom wordt niemand blij van een arbeidsdeal die nauwelijks impact zal hebben op de groep die geactiveerd moet worden: laaggeschoolden en langdurig werklozen.

Het is nog niet te laat, maar een eendrachtig verhaal waaruit blijkt dat men minstens de besognes van de mensen begrijpt, is dringend nodig. In Vlaanderen liggen vannacht jonge mensen wakker omdat ze hun te verbouwen huis te duur hebben betaald en de prijzen van isolatiematerialen, hout en dakpannen hen duizelen voor de ogen. Anderen liggen wakker van de kou. Nog anderen van het feit dat ze geen leerkrachten, lassers of horecapersoneel vinden. Zo’n Thomas Dermine die beweert dat de belastingen in dit land niet te hoog zijn, lacht met de middenklasse die de belastingen betaalt.

Dit voorjaar komen grote dossiers op de regeringstafel: de pensioenen, de fiscale hervorming, andermaal de kerncentrales, de begroting… Omdat men in geen enkel van die dossiers apart een besluit kan nemen, dreigen ze allemaal in één vormeloze potpourri terecht te komen. Zoals met de energiefactuur of de arbeidsdeal: een maatregel voor jou, eentje voor mij en ook twee voor die van over de taalgrens. Maar géén verhaal, géén gemeenschappelijk doel. Als dat gebeurt, heeft deze coalitie haar laatste kans om de harten van de mensen opnieuw te veroveren, pijnlijk gemist. In dat geval dreigt het politieke centrum in 2024 volledig te verdampen.