‘Versneld lessen trekken uit energiecrisis als we binnenkort watercrisis willen vermijden’

Als we na de energiecrisis de komende maanden een watercrisis willen voorkomen, dan mogen we geen seconde meer wachten om in actie te schieten. Want hoe grauw, grijs en winters het weer in januari ook was, onze grondwaterstanden zijn historisch laag. Overheden, bedrijven en particulieren moeten versneld inzetten op duurzaam watergebruik, anders is het te laat, waarschuwt Matthias Mertens, algemeen manager van de sectororganisatie Watercircle.

Met het vriesweer en de sneeuwval van amper een week geleden is het moeilijk in te beelden, maar het is in feite niets nieuws: door de klimaatverandering slaat de droogte in onze contreien veel meer dan vroeger toe. We beleven een behoorlijk droge winter en de opeenstapelende tekorten van de voorbije jaren zullen zich dit jaar laten voelen.

Vorige zomer waren we extreem dicht bij een captatieverbod, wat zou betekenen dat heel wat bedrijven een tijdelijk verbod zouden krijgen om oppervlaktewater te gebruiken voor hun productie. Economisch gezien zou dat een drama zijn. Zeker voor de grote waterverbruikers, zoals de voedingsindustrie of de chemiesector, die zo belangrijk zijn voor ons land.

Willen we dat grote risico dit jaar vermijden, dan is er versneld actie nodig. Want sinds de energiecrisis kunnen we het ons beter dan ooit inbeelden: prijzen die plotsklaps verdrievoudigen, alternatieven die niet voorhanden zijn, en een pak mensen en bedrijven die in crisismodus worden geduwd. Laten we daar onze lessen uit trekken en beter voorkomen dan genezen.

Sense of urgency

Zeggen dat er vandaag helemaal niets gebeurt, zou fout zijn. De Vlaamse overheid (Vlaio) kondigde zopas nog aan dat ze de uitvoering van een waterscan bij 300 bedrijven financieel ondersteunt. Via zo’n waterscan krijgen bedrijven een risico-analyse die zegt wat ze kunnen doen om het dreigend watertekort op te vangen.

Dat is een stap in de goede richting, maar eerlijk gezegd: het gaat niet snel genoeg. De droogte slaat om ons heen, de waterprijzen stijgen en zullen waarschijnlijk nog forser stijgen, almaar minder bedrijven krijgen een vergunning om grondwater te gebruiken, en we zijn al één van de meest waterstressrijke gebieden van alle OESO-landen. Zowel overheden, bedrijven als particulieren moeten dus niet gewoon in gang schieten, maar in een zesde versnelling.

Een absolute minderheid van onze bedrijven werkt vandaag aan een duurzaam alternatief in de vorm van waterhergebruik. Dat niet meer bedrijven de koe bij de horens vatten, heeft contradictorisch gezien misschien wel te maken met het feit dat leidingwater nog te goedkoop is en dus onterecht als een makkelijk alternatief wordt gezien. Maar hoe lang zal dat nog duren? Drinkwaterbedrijven kondigden nog maar net een prijsstijging aan voor particulieren, en daar zal het zeker niet bij blijven. Een verdubbeling van de prijzen, wie durft het uit te sluiten?

Water uit de kraan

Het moet allemaal sneller, urgenter, grootser. Waarom kijkt ons beleid nog niet hoe we water van openbare gebouwen efficiënter kunnen opvangen en hergebruiken? En waarom informeren we de burger niet nog meer en beter? Niet alleen met bijvoorbeeld leuke tips in de week voor de nakende hittegolf, maar ook in de winter als het vriest en sneeuwt.

In de zomer zien we met z’n allen het gras wat geler worden en kunnen we een paar weken de wagen niet wassen. Dat is niet leuk, maar er komt nog altijd drinkwater uit de kraan. Als niemand ons dag in dag uit op de urgentie wijst en keihard op de nagel blijft kloppen, komt er geen sense of urgency.

Net zoals we tijdens de coronacrisis allerlei virologen zagen opdagen die advies gaven, hebben we ook nu experts nodig die de zaken uitleggen. Iemand die de boel in handen pakt en zich op de nakende waterproblematiek smijt. Het is positief dat de Blue Deal op zoveel steun kan rekenen dat die zelfs door acht ministers werd ondertekend. Maar het moet op het terrein gebeuren, bij de bedrijven en de mensen thuis. Niet straks als de zon schijnt, maar nu.