‘Vernietiging Una Via-wet veroorzaakt fiscale chaos’

Nadat het Grondwettelijk Hof de Una Via-wet heeft onderuitgehaald, is er onenigheid tussen juristen over de gevolgen voor fraudeurs die een minnelijke schikking hebben gekregen.

Volgens Michel Maus, hoogleraar fiscaliteit aan de UA, kunnen die schikkingen worden teruggevorderd. Francis Desterbeck, advocaat-generaal van het hof van beroep in Gent, spreekt dat tegen.

“Het opleggen van administratieve sancties terwijl later strafrechtelijke vervolging wordt ingesteld, is niet verenigbaar met het grondwettelijk gelijkheidsbeginsel”, besliste het Grondwettelijk Hof op 3 april. Daarmee werd de Una Via-wet, die van kracht werd op 1 januari 2013, ondergraven. Tot die datum liet de Belgische wet de cumulatieve toepassing van administratieve en strafrechtelijke sancties uitdrukkelijk toe. De Una Via-wet moest een dubbele administratieve en strafrechtelijke sanctie uitsluiten.

Administratieve sancties werden niet uitgevoerd en eventueel zelfs opgeheven als de strafrechter tussenkwam.

Dat betekende wel dat na een onderzoek door het gerecht zonder een bestraffing de administratieve sanctie toch kon worden uitgevoerd. “Veel juristen vonden dat dit in tegenstrijd was met het verbod op de dubbele straf. Ze kregen nu gelijk van de hoogste rechtsinstantie”, aldus Maus.

Desterbeck: “Het Grondwettelijk Hof is erg strikt. Zelfs een opsporingsonderzoek om informatie te vergaren na een administratieve sanctie is al ongrondwettelijk. Persoonlijk vind ik dat te verregaand, maar wat baat mijn mening? Als het Grondwettelijk Hof spreekt, moeten de andere magistraten hun pet afdoen.”

Maus redeneert dat de minnelijke schikkingen die werden afgesloten, ook nietig zijn. “Ze waren slechts mogelijk als eerst een administratieve sanctie werd betaald, dus geldt per definitie dat er een dubbele straf is”, klinkt het.

“Nonsens”, reageert Desterbeck. “Minnelijke schikkingen vinden hun rechtsgrond in het artikel 216bis van het Wetboek van Strafvordering, en dat artikel werd voor het Grondwettelijk Hof niet bestreden, laat staan vernietigd. Wel rijst een levensgroot probleem voor zaken die na de invoering van het Una Via-overleg aan het parket voor verdere afhandeling werden toevertrouwd.”

Maus vreest een lange tijd van rechtsonzekerheid. “Deze regering zal de zaak niet oplossen met de verkiezingen in aantocht”, voorspelt hij. “Als de vorming van de nieuwe regering weer langer dan een jaar duurt, zitten de fiscus, het parket en de belastingplichtigen met een ernstig probleem. Er is geen wet en we kunnen niet terugvallen op de situatie van voor 2013, want die is a priori ongrondwettelijk.”