‘Veel rechters is al genoeg voor de Republikeinen’

Trump heeft al twee rechters voor het Supreme Court mogen aanwijzen. En de kans is groot dat er een derde bij komt, zegt Casper Thomas, correspondent in de VS voor Het Financieele Dagblad.

Voor zover de peilingen in Amerika betrouwbaar zijn, is de kans groot dat Donald Trump een eentermijnspresident wordt. Zijn moderne voorgangers – denk aan Edward Hoover in de jaren dertig, Jimmy Carter in de jaren zeventig en George Bush senior in de jaren negentig – hadden hun nederlaag na vier jaar vooral te danken aan een slechte economie. Onder de huidige omstandigheden zou het ook voor Trump bijzonder lastig moeten zijn een tweede termijn te krijgen.

Voor eerdere eentermijnspresidentenbetekende hun nederlaag dat grote projecten plotseling werden onderbroken. Hoover werkte aan sociale hervormingen, tot de Grote Depressie zijn presidentschap beëindigde. Carter had plannen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Als Bush senior tijdens een tweede termijn de Irak-oorlog had overzien, was de kans kleiner geweest dat zijn zoon had gemeend zijn vaders project te moeten afmaken.

Trump is anders. Er is geen werk in uitvoering dat zal worden stilgelegd, mochten de Republikeinen het Witte Huis kwijtraken. Er zitten geen belangrijke wetsvoorstellen in de pijplijn. Trump kondigt al vier jaar een nieuw zorgstelsel aan, maar niemand heeft ooit ook maar het begin van een aanzet gezien. Trumps muur is vooral een symbolisch project dat bestaande grensafscheidingen vervangt. Het nieuwe handelsverdrag dat Trump afsprak met Canada en Mexico ter vervanging van Nafta, is voor 90 procent hetzelfde. De Trump-jaren behoren tot de meest beleidsarme die Amerika ooit heeft meegemaakt.

Maar voor Trumps termijn als een mislukking te bestempelen, is het goed een wijsheid in herinnering te roepen die de ronde doet bij de Republikeinen: de partij bestaat vooral om de belastingen te verlagen en conservatieve rechters te benoemen. Dat eerste heeft Trump gedaan, meteen al aan het begin van zijn presidentschap. Het was het enige grote wetsvoorstel dat hij door het Congres heeft geloodst. Het tweede is hoe dan ook al geslaagd: Trump heeft al twee rechters voor het Supreme Court mogen aanwijzen. En de kans is groot dat er een derde bij komt. De laatste president die drie rechters in één termijn mocht benoemen, was Richard Nixon. Beleidsarm of niet, er zijn genoeg Republikeinen die tevreden zullen terugkijken, zelfs als Trump verliest.

Trumps beoogde kandidaat, de conservatieve katholiek Amy Coney Barrett, vervult de Democraten met zoveel zorgen dat de roep klinkt om het aantal zetels van het Supreme Court uit te breiden. Joe Biden en Kamala Harris zouden dit zogeheten court packing moeten uitvoeren, om de balans tussen progressieve en conservatieve rechters te herstellen. Die noodgreep moet bijvoorbeeld het recht op abortus veiligstellen, klinkt de rechtvaardiging. Biden en Harris lijken de mogelijkheid open te willen te houden. Ze ontwijken zorgvuldig de vraag of ze wel of niet aan court packing zullen doen.

De Democraten hebben het eerder geprobeerd. In 1937 wilde Franklin Roosevelt zes rechters aan het negenkoppige Supreme Court toevoegen, nadat het hof verschillende onderdelen van zijn New Deal had geblokkeerd. Het plan leidde tot een politieke crisis en werd uiteindelijk tegengehouden door Roosevelts eigen Democratische partij, die op dat moment een meerderheid in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden had. Het plan had kunnen slagen, maar de Democraten weerstonden de verleiding een binnenweg te nemen richting hun politieke doelen.

Een totale overwinning voor Huis, Senaat en presidentschap is ook nu niet ondenkbaar voor de Democraten. De vraag is of ze zich dan kunnen beheersen inzake het Supreme Court. Zo niet zal een volgende Republikeinse regering ongetwijfeld vinden dat ook zij de rechterlijke macht naar haar hand mag zetten. Nood breekt wet klinkt logisch, maar is de doodsteek voor een gezonde democratie.