Vastgoedbemiddelaar Monoma: ‘Wij kunnen de vluchtelingenproblematiek helpen oplossen’

Het Nederlandse Monoma bemiddelt voor de bewoning of de herbestemming van panden die tijdelijk leegstaan. Het is nu ook actief in België. Maar de Belgische wet is minder soepel dan in Nederland en Frankrijk om leegstand tegen te gaan.

“In Brussel staat 1 miljoen vierkante meter kantoren leeg”, stelt Mathias Germeau, de commercieel directeur voor België van de Nederlandse vastgoedbemiddelaar Monoma. “Dat leidt lokaal tot stadskankers, vandalisme en onveiligheid. Wij willen die ruimte ter beschikking te stellen, bijvoorbeeld voor tijdelijke huisvesting. Op onze thuisbasis in Nederland dragen we ons steentje bij aan de vluchtelingenproblematiek, door asielzoekers op te vangen in voormalige kantoorprojecten die we tijdelijk hebben omgebouwd tot appartementen. Dat kunnen we ook in België. Alleen laat de wet ons niet toe om kantoor-, hotel- of zorgruimte tijdelijk als woningen te herbestemmen.”

Modern Nomad Living is een onderdeel van Mosaic World, een Nederlandse vastgoedgroep die zich sinds 1993 specialiseert in tijdelijke woon-, werk- en soms winkelruimtes. De groep draait een omzet van 4 miljoen euro en stelt vandaag meer dan 100.000 ruimtes te beschikking in 10.000 projecten. Monoma beheert ruim 1 miljoen vierkante meter vastgoed in Nederland, Frankrijk, Duitsland, Finland en Ierland. Sinds dit jaar is het ook actief in België, zij het op een beperkte schaal, zoals met een leegstaand hotel in Zele en een verlaten kasteel in Brasschaat. Monoma volgt daarmee zijn Nederlandse sectorgenoot Prevenda, die al langer in ons land actief is.

Leegstand vermijden

In zijn portfolio telt Monoma kantoren, hotels, woon-zorgcentra, ziekenhuizen en internaten. Die zullen worden gerenoveerd of gesloopt, maar wachten op een definitieve projectbeslissing, vergunning of financiering. Om leegstand te vermijden stellen eigenaars dat vastgoed ter beschikking van Monoma. In een eerste fase zorgt het bedrijf voor de veiligheid en het doet de nodige werken om er ook woningen, kantoor- of opslagruimte te kunnen voorzien, zoals bescheiden appartementjes of ateliers. De gebruikers betalen een vergoeding van 150 tot 300 euro. Dat bedrag gaat meestal integraal naar Monoma. De eigenaar is echter gerustgesteld, omdat zijn pand veilig wordt bewaard en niet verkommert (ook omdat het verwarmd wordt). Bovendien vermijdt hij een leegstandsbelasting.

Enkele voorbeelden. In de regio-Parijs huisvest Monoma in een voormalige kantoorblok twintig pandjes tegen 200 tot 250 euro. Dat is een vijfde van de normale prijs. In Amersfoort heeft de gemeente voor een van haar eigen te herbestemmen kantoorgebouwen een contract met Monoma gesloten. Dat stelt voor een periode van zes jaar 120 panden ter beschikking voor startende bedrijven, vluchtelingen en daklozen. In heel Nederland heeft het 150 panden, waarin onder meer 2.000 Oekraïense vluchtelingen huizen. Het heeft een lijst van 200 kunstenaars die een atelier zoeken. Ook stichtingen, verenigingen en caritatieve organisaties vinden een locatie via Monoma.

Juridische besognes

Momenteel praat Monoma met het Brussels Gewest over de omvorming van een kantoorgebouw van een hoofdstedelijke vastgoedontwikkelaar tot woonruimte. Die zou niet vallen onder de huurwet, met zijn vaste huur- en opzeggingstermijnen. Wel wordt de ruimte ter beschikking gesteld aan “gebruikers” (geen huurders dus) onder de formule van de “bezetting ter bede”. Daarbij verleent een partij het recht aan een andere om tegen een vergoeding een onroerend goed tijdelijk te gebruiken. “De invulling van die constructie verschilt van vredegerecht tot vredegerecht, maar laat ons contractueel toch toe in België actief te zijn”, aldus Germeau.

Juridisch wringt echter een ander schoentje. De regels van de ruimtelijke ordening staan niet toe dat een pand dat leegstaat tijdelijk wordt gebruikt als woning, als die ruimte een andere bestemming heeft. “Een hotel móét worden gebruikt als hotel en een woon-zorgcentrum mag alleen worden bewoond door hulpbehoevende personen”, schetst Germeau. “Gewone bewoning is hier verboden. Pas na een vrij lang herbestemmingstraject kan dat wel, maar daar heeft de eigenaar vaak de tijd niet voor.”

In Nederland en Frankrijk wordt die materie sinds 2018 geregeld door de Leegstandwet en de loi Elan (évolution du logement, de l’aménagement et du numérique). Monoma voert gesprekken met de Vlaamse regering om te bekijken of de regels van de ruimtelijke ordening kunnen worden aangepast om tijdelijke woonruimte te creëren. “Elke leegstaande vierkante meter is een verloren vierkante meter”, betoogt Wouter Ommeslag, de operationeel directeur van Mosaic World. “Ruimte is een schaars goed. Wij kunnen het aanbod opdrijven en de behoefte aan huisvesting helpen lenigen. Wij kunnen reëel bijdragen aan de problematiek van hulpbehoevenden, daklozen of asielzoekers, die een dak onder hun hoofd vragen. Maar dan moet de wet veranderen.”