‘Van elke crisis kunnen we leren’

Vandaag hebben we de kans om het helemaal anders en dus veel beter te doen dan in de vorige energiecrisis, zegt Trends-hoofdredacteur Wim Verhoeven.

Ze beseffen het aan de Reyerslaan misschien zelf niet, maar enkele weken geleden zond Radio 1 een bijzonder leerrijk stukje radiogeschiedenis uit. Aan het woord? De toenmalige politicus Hugo Schiltz. Tijdstip? De zomer van 1976.

Die zomer zit in het collectieve geheugen. Het was lang heet en droog, net als dit jaar. Een Belg – Lucien Van Impe – won een grote wielerronde, net als dit jaar. En er was een energiecrisis. Sinds de olieschok van 1973 beseften we dat oorlog energie pokkeduur kan maken en een ware economische slachting kan aanrichten. Hugo Schiltz was de voorzitter van de Volksunie. Leo Tindemans (CVP) was de premier van een roomsblauwe coalitie, aangevuld met het Rassemblement Wallon. Zegt Schiltz in 1976: “De regering moet de mensen duidelijk maken dat de welvaart die we gekend hebben in de jaren zestig nooit meer terugkomt”.

Toch even herhalen. “De regering moet de mensen duidelijk maken dat de welvaart die we gekend hebben in de jaren zestig nooit meer terugkomt.” Nu weten we allemaal dat de late jaren zeventig en de jaren tachtig niet de meest opbeurende van de twintigste eeuw waren. Het was een tijd van lage groei, hoge inflatie, waanzinnige begrotingstekorten en een zwalpende Belgische frank. Het waren de hoogdagen van de wafelijzerpolitiek. Ging er geld naar Vlaanderen, dan ook naar Wallonië. Of meestal omgekeerd. We staken miljarden in oude industrieën die ten dode opgeschreven waren. Die economische blunders hebben we later cash betaald, met een zware devaluatie en een jarenlang vol te houden soberheidsbeleid. Veel van die economische rampspoed hebben we toen over onszelf afgeroepen. Vandaag hebben we de kans om dat helemaal anders en dus veel beter te doen.

Uit die ene zin van toen zijn twee belangrijke lessen te trekken. Les 1? Het is oorlog. Het is alle hens aan dek. De regering moet de mensen duidelijk maken dat alles niet zomaar kan doorgaan zoals voorheen. Daar hebben we het geld niet voor. Alles wat we nu extra in een bodemloze put van stijgende overheidsuitgaven storten, zullen we straks cash betalen. Niet elk bedrijf kan en moet gered worden. In crisistijden verdwijnen soms kwetsbare, slecht geleide bedrijven. Dat creëert nieuwe kansen en houdt de economie scherp. Niet elke energiefactuur van elke Belg kan en moet verzacht worden. De federale regering breidt de energiesteun veel te fel uit. Zo dreigen sommige kwetsbare groepen niet genoeg te krijgen en andere meer dan ze nodig hebben. Er is maar één optie: zet niemand in de kou, maar zet iedereen ook aan tot minder energieverbruik.

Les 2? Het komt goed. Na de energiecrisissen van destijds hebben we “de welvaart van de jaren zestig” in veelvoud zien terugkeren. Zeker de jongste drie decennia zijn een economische successtory zonder weerga, ook al hebben we die te lang ondersteund met een extreem soepel geldbeleid, een dolgedraaide globalisering en te weinig oog voor de grenzen van de planeet. Nu koelt de economie af, maar dat was misschien wel nodig. Wereldwijd beginnen de aanvoerlijnen enigszins te normaliseren. De vraag vermindert, de stocks worden aangesproken, de levertijden nemen af. De inflatie blijft hardnekkig, maar als de energieprijzen hun plafond hebben bereikt, kan de daling ook daar stilaan worden ingezet. De energieschok, het besef dat we ons lot niet in handen van schurkenstaten mogen leggen en de wetenschap dat we de planeet moeten sparen, zullen straks tot een nieuwe golf van investeringen en technologische vooruitgang leiden. Schokken horen erbij. Ze plaveien de vooruitgang van morgen.

Hugo Schiltz is overleden in 2006. Zelfs hij heeft dus nog een flink stuk van die lange periode van economische vooruitgang mogen meemaken.