Trump krijgt de dure eieren niet van zijn bord

De vogelgriep houdt lelijk huis in Amerika. Het is een politiek probleem en een bedreiging voor de gezondheid. De dure omeletten zijn wel het minste van Amerika’s zorgen.

De ontbijtrestaurants van de keten Waffle House zijn in de Verenigde Staten zo onwrikbaar een deel van het dagelijks leven, dat de federale rampenbestrijdingsdienst hun sluiting gebruikt als indicator van een ernstige natuurramp. Op 3 februari trok een schokgolf door Waffle House: de keten kondigde een toeslag van 50 cent per ei aan, met als argument de stijgende kosten als gevolg van de vogelgriep. In de VS is de gemiddelde prijs van een dozijn eieren nu meer dan 7 dollar, een stijging van 140 procent ten opzichte van een jaar geleden. Toch zijn ze in de supermarkten uitverkocht.

De vogelgriep brak in de VS uit in februari 2022, bij kalkoenen. Intussen heeft de ziekte al geleid tot de dood van 150 miljoen vogels, waarvan 41 miljoen in de afgelopen twee maanden. Ze is nu ook wijdverbreid onder melkkoeien en heeft al zeker 67 mensen besmet, voornamelijk werknemers in de melkveehouderij. In januari stierf de eerste mens aan vogelgriep. Desondanks zeggen experts dat de ziekte op dit moment geen groot gevaar vormt voor mensen, omdat nog geen verspreiding van mens tot mens is gemeld.

Vaccineren en testen

De vogelgriep vormt wel een economisch en politiek risico. Het ministerie van Landbouw (USDA) heeft al meer dan 2 miljard dollar uitgegeven om de uitbraak in te dammen. De kosten voor de consument zullen waarschijnlijk nog veel hoger zijn. En de prijs van eieren ligt politiek zeer gevoelig. In september bracht J.D. Vance, toen kandidaat voor het vicepresidentschap, de prijsstijging in te belangstelling door te zeggen dat eieren duurder waren “door het inflatoire beleid van Kamala Harris”. Er zit een kern van waarheid in de beschuldiging van federaal geknoei: de reactie van de vorige regering op de vogelgriep was ondermaats. Hoewel de regering-Trump die fouten niet ongedaan kan maken, kan ze een herhaling ervan wel voorkomen.

Veel landen vaccineren vogels tegen vogelgriep. Mexico kon daardoor grotendeels ontkomen aan de uitbraak. Maar hoewel de VS over een geschikt vaccin beschikken, is het niet gebruikt, waarschijnlijk vanwege de kosten en het risico voor de export van kippen. Veel handelsovereenkomsten blokkeren de import van gevaccineerde vogels, omdat ze de infectie bij zich kunnen dragen zonder symptomen te vertonen. De reactie op de ziekte is “altijd een evenwicht zoeken tussen het gezond houden van de landbouwsector en het maken van keuzes voor de importeurs en exporteurs”, legt Thomas Marsh, econoom aan de Washington State University, uit. Ondertussen zien boeren met gezonde kippen hun winst toenemen dankzij de hoge eierprijs, terwijl anderen gecompenseerd worden voor kippen die ze moeten ruimen.

In tegenstelling tot kippen herstellen koeien over het algemeen wel van vogelgriep. Maar een uitbraak van vogelgriep onder koeien is gevaarlijker voor de menselijke gezondheid, omdat het de kans vergroot dat het virus muteert en van mens op mens kan overspringen. Testen zijn essentieel om de verspreiding en de evolutie van de ziekte te volgen. Dierenartsen begonnen in december 2023 melding te maken van zieke koeien. In maart 2024 werd officieel een uitbraak onder runderen uitgeroepen.

Lokale tests hadden toen al kunnen beginnen, zegt Fred Gingrich, een dierenarts bij de American Association of Bovine Practitioners, maar “niemand wilde zich vrijwillig aanmelden en niemand wist zeker wie de autoriteit had om het te doen”. De USDA eiste pas eind april dat melkgevende koeien die over de staatsgrenzen reisden, getest zouden worden. Tegen die tijd had de uitbraak zeven andere staten bereikt. Een nationaal kader voor het testen van melktanks is pas twee maanden geleden ingesteld. “Het is gewoon erg frustrerend, zowel mentaal als emotioneel”, zegt Gingrich.

Sterke keuze

De regering van Donald Trump neemt het managen van de uitbraak over op een cruciaal moment: niet alleen zijn de eierprijzen omhooggeschoten, er is ook een nieuwe variant van vogelgriep aangetroffen in kuddes in Nevada. Naar verluidt is Gerald Parker aangesteld om in het Witte Huis de cel te leiden die reageert op menselijke en dierlijke pandemieën. Parker, een dierenarts die zowel voor Democratische als Republikeinse regeringen heeft gediend, zou een sterke keuze zijn. Het toont aan dat de regering de dreiging serieus neemt. Tijdens haar hoorzitting in het Congres zei Brooke Rollins, de door Trump genomineerde minister van Landbouw, dat vogelgriep “een van de topprioriteiten” zou zijn.

Tot nu heeft president Trump zelf voor continuïteit in het landbouwbeleid gezorgd. “We verwachten daar geen grote veranderingen”, zegt Jamie Jonker, hoofd wetenschapsbeleid bij de National Milk Producers Federation. Maar voor de epidemiologie is er wel een verstoring geweest, die de zaken dreigt te verergeren. Trump heeft bij zijn aantreden de communicatie tussen agentschappen en organisaties buiten de regering opgeschort. Hoewel de samenwerking enigszins is hervat, zijn wetenschappelijke bijeenkomsten geannuleerd en is een verwachte studie over onbewust besmette dierenartsen niet vrijgegeven. “Het is een verbazingwekkende ontwikkeling”, zegt Jennifer Nuzzo, directeur van het Pandemic Centre aan de Brown University. “We hebben nu sneller meer gegevens nodig, niet later.” (Bovendien is vorig weekend de helft van de medewerkers van de gezondheidsdienst die het land moet voorbereiden op een eventuele toekomstige epidemie, de laan uitgestuurd werd, nvdr)

Aan de hoge eierprijzen kan niet veel worden gedaan. De USDA verwacht dat ze nog verder zullen stijgen. Een uitbraak van vogelgriep is een tijdrovend probleem voor een boer. De kippen moeten worden gedood, de stal moet worden ontsmet, de ontsmetting moet worden goedgekeurd door federale en staatsambtenaren, en er moeten nieuwe kippen worden opgekweekt. Dat proces duurt minstens een half jaar.

Andere zaken kan de regering wel in handen nemen, vooral om het risico voor de gezondheid van mensen en runderen te beperken. “Als ik kon toveren, zou elke verwerker of boerderij één keer per maand bemonsterd worden, om te kijken of er een uitbraak was”, zegt Keith Poulsen, een dierenarts gespecialiseerd in infectieziekten aan de Universiteit van Wisconsin.

De nieuwe regering zal er misschien beter dan de oude in slagen overheidssceptische boeren te overhalen tot deelname aan testprogramma’s. Eén ding wordt echter ongetwijfeld lastiger: het opsporen van gevallen bij mensen. Veel landarbeiders zijn immigranten zonder papieren. Zij zullen het testen waarschijnlijk vermijden, vooral sinds de Trump-administratie heeft aangekondigd dat ze ook in ziekenhuizen zal toestaan om de immigratiewetten te handhaven.