Als Vlaanderen zijn overheidsfinanciën gezond wil houden, wordt er best ook gesleuteld aan de belastingen. De lasten op arbeid moeten omlaag, maar dan moet dat kunnen gecompenseerd worden door nieuwe belastingen, zoals een CO2-belasting. Daarnaast moeten er meer mensen aan de slag en gaan er best een aantal speciale belastingregimes op de schop. Zo zouden bijvoorbeeld schenkingen en erfenissen best ‘progressief worden belast’. Dat zegt Koen Algoed, secretaris-generaal van het Departement Financiën en Begroting van de Vlaamse overheid, in een nota die Belga heeft kunnen inkijken.
In zijn (niet-publieke) nota ‘De weg naar houdbare overheidsfinanciën’ schetst Algoed een beeld van de zorgwekkende evolutie van de Belgische overheidsfinanciën. Maar niet alleen voor de totale Belgische overheidsschuld ‘staan de knipperlichten op rood’, ook de evolutie van de Vlaamse overheidsschuld stemt tot nadenken.
Overheidsschuld
Zo raakte onlangs bekend dat de rentelasten op de Vlaamse overheidsschuld stilaan richting 1 miljard euro stijgen. Volgens het Rekenhof stijgt de Vlaamse schuldratio volgend jaar naar 77 procent van de ontvangsten. Dat is een eind boven de vastgelegde streefwaarde van 65 procent. De komende jaren zou dat cijfer verder stijgen richting 85 procent.
In zijn nota schuift topambtenaar Algoed, gewezen kabinetschef van voormalig minister van Begroting Philippe Muyters, drie pistes naar voren die volgens hem kunnen ‘bijdragen tot houdbare overheidsfinanciën’.
Belastinghervorming
De meest in het oog springende piste draait om belastinghervormingen. Zo pleit hij voor een verbreding van de belastbare basis. Dat kan niet alleen door meer mensen aan de slag te krijgen, maar ook door het aantal ‘speciale belastingregimes, achterpoortjes of extraatjes in de gewestelijke belastingen’ te verminderen. Zo worden schenkingen en erfenissen aan veel lagere tarieven belast dan inkomen uit arbeid. Algoed suggereert om die overdrachten op te tellen en ‘progressief te belasten, met een franchise’.
Daarnaast is er volgens Algoed een tax shift nodig waarbij arbeid minder moet belast worden, met name voor de midden- en lagere inkomens. ‘Voor die gederfde inkomsten moeten we nieuwe belastingen durven aanboren (zoals een CO2-belasting, slimme kilometerheffing)’, zo staat in de nota te lezen.
‘Budgettaire enveloppen’
Voorts pleit Algoed ervoor om te werken met ‘meerjarige budgettaire enveloppen’ per beleidsdomein. Zo wordt er een algemene uitgavennorm afgesproken en krijgt elk domein daarvan een deel. ‘Elke minister is dus zijn of haar eigen minister van Financiën binnen de grenzen die voor zijn of haar uitgavengebied zijn vastgesteld’, luidt het.
Tot slot pleit Algoed voor meer ‘prestatiegeïnformeerd begroten’, waarbij het beleid meer en beter geëvalueerd wordt. ‘Het doel van prestatiegeïnformeerd begroten is immers dat ‘good policies should get the money instead of bad or good policies follow the money’. De topambtenaar noemt daarbij de Vlaamse jobbonus als een voorbeeld van een ‘gemiste kans’.
Vande Reyde (Open VLD): ‘De gedachte dat overheidsschuld gratis was, bleek een kapitale vergissing’
Vlaams parlementslid Maurits Vande Reyde (Open VLD) leest in de nota-Algoed een bevestiging van zijn eigen waarschuwingen. Vande Reyde trekt al langer aan de alarmbel over de Vlaamse uitgaven en de oplopende rentelasten op de schuld. Hij wees er eerder ook al op dat men met het bedrag voor de rentekosten – 1 miljard euro – de wachtlijsten voor mensen met een beperking zou kunnen oplossen. ‘De gedachte dat overheidsschuld gratis was, bleek een kapitale vergissing. We zitten nu met een toxische cocktail van hoge tekorten, oplopende schuld en een veel te hoog uitgavenniveau’, aldus Vande Reyde.
Met de oplossingen die Algoed voorschotelt, is Vande Reyde het niet helemaal eens. Zeker niet met de piste over de erfenisbelasting. ‘Dat Algoed de belasting op erfenis nog verder wil verhogen, is helemaal absurd. De erftarieven gaan al tot 55 procent. Het is bovendien de enige belasting waarvan de tariefschalen niet geïndexeerd worden, wat elk jaar al een sluikse verhoging in het nadeel van de Vlaming oplevert’, aldus Vande Reyde.
Voor het Vlaams parlementslid ligt de oplossing aan de uitgavenkant. ‘Ik treed Koen Algoed wel bij in de analyse dat ieder beleidsdomein zich nog meer moet richten naar kerntaken. Vlaanderen moet af van zijn uitgavenziekte. Door een wildgroei aan subsidies en ongebreidelde groeipaden ligt ons uitgavenniveau structureel te hoog.’
