Thyssen: ‘Jobcreatie ís sociaal beleid’

Eurocommissaris Marianne Thyssen wil meer aandacht voor sociale indicatoren. ‘Een land dat het economisch goed doet, maar kampt met hoge armoedecijfers mag zich aan een opmerking verwachten.’

Marianne Thyssen (CD&V) was al even uit beeld verdwenen toen ze plots commissaris werd in de nieuwe Europese Commissie. Een topfunctie. En de uitdaging is groot. Thyssen moet als verantwoordelijke voor Werk en Sociale Zaken het sociale gelaat vormen van Europa.

“Soms denkt een mens dat het niet drukker kan, maar dan blijk je je toch telkens weer te vergissen.” Marianne Thyssen (58) oogt wat vermoeid als we haar ontmoeten in het Berlaymontgebouw in Brussel, de thuishaven van de Europese Commissie. Ze heeft er slopende maanden op zitten.

Eerst het bange afwachten wie de federale regering tot Belgische eurocommissaris zou benoemen, daarna het keihard studeren voor het kruisverhoor in het Europees parlement, en vervolgens de drukke eerste maanden van de nieuwe Commissie. Die is op 1 november van start gegaan. Ze is wel gelukkig in haar nieuwe functie, de oud-voorzitster van de christendemocraten. Dat straalt ze ook uit.

Eurocommissaris worden, is dat de kers op de taart voor iemand die meer dan twintig jaar in het Europees parlement zetelde?

Och, ik ben gelukkig dat ik deze kans krijg. Je kan dat zien als een vorm van respect voor het werk dat je jarenlang verricht hebt. Maar ik ga nu niet denken: ik ben er. Zo zit ik niet in elkaar. Ik kijk vooruit naar de verantwoordelijkheid die mij wacht. Ik moet wel toegeven dat het goed doet eens aan de andere kant van het parlement te zitten. De Commissie is de uitvoerende macht. Je zit in de motor van de Europese Unie.

Uw partij heeft hiervoor zelfs het premierschap opgegeven. Dat wil wat zeggen.

We moesten keuzes maken. Ik ben blij dat de keuze op mij gevallen is als eurocommissaris, los van welke functie in de weegschaal lag. Ik ben er mijn partij dankbaar voor.

U hebt de beruchte hoorzitting inhet parlement met glans doorstaan. Dat is iets waar wij in België met grote ogen naar kijken: parlementsleden die de kandidaat-commissarissen urenlang aan een spervuur aan vragen onderwerpen en hen zelfs kunnen wegstemmen als de antwoorden niet bevredigend zijn.

Klopt. De parlementsleden nemen die hoorzittingen serieus. Ik heb me heel hard voorbereid, dat was enkele weken alle hens aan dek. Ik was vooraf wel zenuwachtig, moet ik toegeven, hoewel ik wist waaraan ik me kon verwachten. Het voelde aan zoals vroeger een examen afleggen aan de universiteit. Met dat verschil dat er nu camera’s op mij gericht stonden.

Maar eenmaal de eerste vraag gesteld was, werd ik rustig. Die drie uren zijn voorbij gevlogen.

Als eurocommissaris staat u weer in de spotlights. Is dat iets wat u er noodgedwongen bijneemt?

Ik ben al een en ander gewoon. Toen ik partijvoorzitter was (2008 tot 2010, red), waren er nogal wat problemen in de Belgische politiek en stonden de spotlights geregeld op mij gericht. De mensen weten intussen wel dat ik het daarvoor niet doe, ik doe aan politiek om resultaten te halen.

Vijf jaar geleden werd bij u borstkanker vastgesteld. Hoe is het nu met u?

Goed. Ik sta nog onder toezicht, maar ik voel me goed. Ik voel me al genezen sinds ik terug aan de slag ben, en dat was maart 2011. Je kan officieel genezen verklaard worden na vijf jaar. Dat zou dan eind dit jaar zijn. Maar goed, wat betekent dat dan?

Heeft dat meegespeeld in uw keuze om al dan niet eurocommissaris te worden?

Ik heb me wel afgevraagd of het een wijze beslissing zou zijn. Ik heb de artsen ook om advies gevraagd. Kan ik het mij permitteren nog harder te werken? Zou dat goed zijn voor mijn gezondheid? Ik wil mij niet onverantwoord gedragen. Het antwoord was dat ik moet doen wat ik graag wil doen en wat ik zelf denk dat ik aankan.

Ik heb niet langer getwijfeld: ik voel me goed. Ik denk misschien wel anders over bepaalde zaken, maar verder ga ik nu niet anders te werk dan voor de kanker. Ik had me aanvankelijk wel voorgenomen wat minder hard te werken. Maar de aard van het beestje kan je niet veranderen. Dat weet ik nu wel (glimlacht).

De opdracht waar u voor staat, is niet min. Als eurocommissaris voor Werk en Sociale Zaken moet u Europa eindelijk dat sociaal gelaat geven.

Eindelijk? Je kan niet zeggen dat Europa tot nu toe een asociaal project was. Europa is tijdens de crisis in moeilijk financieel en economisch vaarwater gekomen. De vorige Commissie kon niet anders dan streng optreden. Soms moet je harde hervormingen doorvoeren om bijvoorbeeld de sociale zekerheid duurzaam te houden. Dat is niet altijd plezierig, maar wel noodzakelijk op lange termijn.

Wat wij gaan doen, is meer aandacht geven aan de sociale dimensie, naast de economische dimensie. Ik wil die twee meer in evenwicht brengen. De topprioriteiten van deze Commissie zijn economische groei en jobcreatie, aangevuld met rechtvaardigheid, de nieuwe dimensie. Dat is een mooie uitdaging.

Hoe gaat u die sociale dimensie stimuleren?

Als we bijvoorbeeld landen hun jaarlijkse aanbevelingen of een hervormingsprogramma voorleggen, dan zullen we meer dan vroeger aandacht hebben voor sociale indicatoren, zoals ongelijkheid en armoede. Een land dat het economisch goed doet, maar kampt met hoge armoedecijfers mag zich aan een opmerking verwachten.

Het Europees Sociaal Fonds, waar 86 miljard euro inzit, blijft een belangrijke pijler. De lidstaten kunnen een beroep doen op die middelen voor projecten rond bijvoorbeeld vorming, werkgelegenheid, armoedebestrijding en sociale bescherming. Jeugdwerkloosheid is een absolute prioriteit. Er is een apart fonds daarvoor.

Dat klinkt allemaal opnieuw wat economisch en technisch, weinig wervend. Dat is net het beeld waar Europa mee worstelt.

Je kan sociaal beleid niet los zien van economisch beleid. De economie is een instrument om ervoor te zorgen dat mensen het goed hebben. Jobcreatie bijvoorbeeld ís sociaal beleid: wie een job heeft, voelt zich thuis in de samenleving. Ik zou ook graag zien dat de lidstaten hun sociale vangnetten meer op elkaar afstemmen, maar ik heb de bevoegdheid niet om dat op te leggen. Ik kan hen alleen maar aanmoedigen, wat ik ook zal doen. Je moet de taakverdeling in Europa respecteren.

De socialisten vragen al jaren om een Europees minimumloon.

Je kan daarvan dromen, maar je kan dat niet opleggen. Loonvorming is een expliciete bevoegdheid van de lidstaten. Ik ga zij die nog geen minimumloon hebben, dat zijn er 6 van de 28, wel aanmoedigen om er werk van te maken.

Volgens de Commissievoorzitter, de Luxemburger Jean-Claude Juncker, is dit “de Commissie van de laatste kans: ofwel brengen we de burger dichter bij Europa, ofwel mislukken we.” Hoe ziet u dat?

De steun voor Europa is inderdaad afgenomen onder de bevolking. Dat heeft te maken met de crisis en de bijhorende moeilijke maatregelen, maar ook met de manier waarop sommige politieke verantwoordelijken op nationaal niveau over Europa spreken. Onaangename maatregelen schuiven ze in de schoenen van grote zondebok Europa, aangename maatregelen schrijven ze zichzelf toe.

Is dat niet de definitie van een politicus?

(feller) Sorry, misschien van sommigen, maar niet van mij. Je moet als politicus de moed hebben om moeilijke beslissingen te verdedigen. Maar goed, het komt er nu op aan het vertrouwen van de mensen terug te winnen. Dat zal alleen lukken met resultaten, niet met mooie woorden.

Van welk Europa droomt u op lange termijn? Van een Verenigde Staten van Europa?

In mijn diepste dromen wel, ja. Als we daartoe stappen kunnen zetten, zal ik graag meewerken. Maar vandaag moet Europa volgens mij staan voor vrede, een sociaal en ecologisch gecorrigeerde markteconomie en het behoud van onze normen en waarden in een geglobaliseerde wereld.

Uw voorganger als Belgische eurocommissaris Karel De Gucht (Open VLD) liet zich graag uit over de Belgische politiek. Zal u dat ook doen?

Ik was daar telkens zeer verbaasd over. Dat is niet wat een eurocommissaris hoort te doen. Ik zou het niet gepast vinden mocht ik mij van hieruit moeien met de Belgische politiek. Ik ben natuurlijk geen apolitiek wezen geworden, ik zal achter de schermen wel mijn rol spelen binnen de partij. En verder zal ik België net zoals andere Europese landen stimuleren om goed beleid te voeren. (De Zondag/Paul Cobbaert)