Stimulusprogramma Verenigde Staten: het Amerikaanse Congres steelt Kerstmis niet, maar is dat genoeg?

Democraten en Republikeinen geraakten gisteren akkoord over een stimulusprogramma van 900 miljard dollar. Wellicht is die injectie onvoldoende om de Amerikaanse economie met een gerust hart door de covid-19-crisis te loodsen.

“Het goede nieuws is dat het Congres de Grinch niet wordt”, zei de Democratische senator Mark Warner als reactie op het stimulusplan waarover Democraten er Republikeinen gisteren na veel vijven en zessen een akkoord vonden. De Grinch is een figuur verzonnen door de Amerikaanse schrijver Dr. Seuss, die Kerstmis steelt omdat het feest te veel om cadeautjes draaide. Het Congres probeert er nog een behoorlijke kerst van te maken. Met het stimuluspakket van 900 miljard dollar verlicht het Congres de financiële rampspoed die veel Amerikaanse gezinnen en bedrijven treft in het spoor van de covid-19-crisis.

Dat cadeau van 900 miljard dollar is lang niet min, maar voor economen had het meer mogen zijn om de Amerikaanse economie en de hardst getroffen gezinnen en bedrijven door de crisis te loodsen. Een bedrag van 900 miljard dollar is ongeveer 4,5 procent van het Amerikaanse bruto binnenlands product (bbp). Ter vergelijking, begin 2009, in volle financiële crisis, pompte president Barack Obama een stimulusplan van 787 miljard dollar in de economie. In het voorjaar van dit jaar werd nog een stimulus van liefst 2200 miljard dollar goedgekeurd als reactie op de eerste covid-19-golf die de Amerikaanse economie trof.

Van de 900 miljard dollar is 325 miljard dollar voorzien als steun voor de kmo’s, gaat 120 miljard dollar naar een verhoging van de werkloosheidsuitkeringen gedurende elf weken, en vloeit 166 miljard dollar als directe inkomenssteun naar mensen die minder dan 75.000 dollar per jaar verdienen. De rest wordt gebruikt om huurders hulp te bieden, en om enkele zwaar getroffen sectoren, zoals de luchtvaart, te ondersteunen.

Levenslijn van 2 tot 3 maanden

De belangrijkste kritiek op het steunprogramma luidt dat het onvoldoende is als antwoord op de aanslepende covid-19-crisis. Wellicht zal er in de loop van 2021 verse steun nodig zijn om de Amerikaanse economie van erger te behoeden. “Dit pakket geeft de Amerikaanse economie een levenslijn van twee tot drie maanden. Maar er is een overbrugging van negen maanden om de schade te beperken tot het vaccin voldoende is verdeeld”, zegt Ernie Tedeschi, een econoom van het adviesbureau Evercore ISI vandaag in de Financial Times. Een andere kritiek is dat een deel van de inkomenssteun zal gespaard worden door consumenten die het geld niet kunnen of willen uitgeven. Dat helpt de zwaarst getroffen sectoren niet.

De Amerikaanse economie kende een krachtig herstel in de zomer, maar de opflakkering van het aantal besmettingen en doden eist ook een zware economische tol. In dit vierde kwartaal zou de groei, volgens het model van de New York Fed, teruggevallen zijn tot 2,4 procent. Over heel 2020 zou de economie met ongeveer 3 procent krimpen. De zogenaamde output gap, het verschil tussen het eigenlijke bbp en het potentiële bbp, bedraagt nog altijd bijna 4 procent. De werkgelegenheidsgraad krabbelde overeind, maar ligt nog altijd beduidend lager dan eind 2019. Snel zal deze kloof niet gedicht worden, want door een piekend aantal covid-19-besmettingen en doden zal het eerste kwartaal onder een slecht gesternte starten. Ook de Verenigde Staten hebben nood aan de uitrol van het vaccin om de economie op de rails te krijgen.

Republikeinse meerderheid

De nieuw verkozen president Biden zei eerder al dat een nieuw stimulusprogramma pas het begin zou moeten zijn van een grotere steunoperatie in de loop van 2021. De Republikeinen, die in het Congres nog altijd de Senaat controleren, zien het programma van 900 miljard dollar eerder als een eindstation. De deal toont aan dat president Biden de grootste moeite zal hebben om zijn ambitieuze stimulus en investeringsplannen door het Amerikaanse Congres te krijgen. De Republikeinen behouden een meerderheid in de Senaat, tenzij de twee zetels die begin januari nog in de staat Georgia verdeeld worden naar de Democraten gaan. Die kans is echter klein. Deals blijven uiteraard mogelijk, maar net zoals het pas goedgekeurde stimuluspakket, zal Biden tevreden moeten zijn met een verwaterde versie van de oorspronkelijk plannen.