‘Staken voor het behoud privileges werkt niet’

“Reizigers hebben steeds minder begrip voor de aanslepende malaise bij NMBS. Zeker omdat de bonden al te gemakkelijk naar het stakingswapen grijpen”, schrijft Roeland Byl, redacteur bij Trends naar aanleiding van de stakingsaanvragen van de spoorbonden.

In de meeste gevallen staan vakbonden weigerachtig tegenover voortdurende productiviteitsverbetering. Tenzij daar compensaties voor zijn. ‘Boter bij de vis’ komt ook van pas om een compromis bij sociale onderhandelingen te smeren. Die realiteit maakt dat directieleden en bondslieden vaak als acteurs gevangen zitten in een rollenspel met weinig beweegruimte.

Er zijn uitzonderingen. Het gebeurt soms dat op de bühne van het sociaal overleg werkgevers en bonden ontsnappen uit het stramien van hun gezamenlijke tragedie. Zo wist bpost zichzelf heruit te vinden dankzij het gemeenschappelijke besef dat liberalisering en digitalisering de zaken bij de postbedeling fundamenteel op de kop zouden zetten. Het was een kwestie van veranderen of verdwijnen.

Bij NMBS blijkt zo’n gemeenschappelijk doel ver weg. Het gebrek aan eensgezindheid is tot op zeker hoogte zelfs te verklaren omdat de liberalisering van het reizigersvervoer nog niet voor morgen is. Aan de andere kant torsen de Belgische spoorwegen veel te veel schulden, ondanks een behoorlijk gulle overheidsdotatie. De regering-Michel heeft zich luidens het regeerakkoord voorgenomen het probleem structureel aan te pakken. Onder meer door de dotatie te verlagen – waardoor de NMBS vanzelf op zoek moet naar meer efficiëntie – en door een minimale dienstverlening in het vooruitzicht te stellen. Ziedaar de logica van een groeiende spanning tussen spoordirectie en vakbonden.

Terwijl minister van Mobiliteit Jacqueline Galant (MR) zit te wachten op een compromis tussen directie en bonden over de minimale dienstverlening, kondigen de bonden voor januari een staking van vijf dagen aan. Oorzaak is het afspringen van onderhandelingen over de noodzakelijke productiviteitsverbetering. Spoorbaas Jo Cornu besliste ondanks de afgesprongen onderhandelingen eenzijdig een uitbreiding van de werktijd door te voeren. Iets wat de militante spoorbonden niet ongestraft willen laten passeren. Het sociaal conflict bij NMBS ontaardt stilaan in een pure machtsstrijd. Een krachtmeting tussen bonden en directie die de komende weken een symbolische waarde kan krijgen die het spoor ver overstijgt.

De bonden hebben nochtans weinig te winnen met hun grootschalige actie. Al was het maar omdat in januari het nieuwe werkrooster inclusief productiviteitsverhoging al operationeel zal zijn. Welk nut heeft het dan nog om te staken? Op sympathie van de bevolking voor hun principiële strijd moeten de vakbonden niet hopen. Reizigers hebben steeds minder begrip voor de aanslepende malaise bij NMBS. Zeker omdat de bonden al te gemakkelijk naar het stakingswapen grijpen. Hoe kan er sympathie bestaan bij de treinreizigers die vijf dagen lang een prijs moeten betalen voor stakende spoorlui die slechts een privilege proberen te verdedigen? Een paar dagen minder vrijaf in een redelijk riante vakantieregeling, is nu eenmaal niet hetzelfde als een sociaal bloedbad bij een autofabriek of grootgrutter.