De komende maanden moeten de sociale partners tot een loonakkoord komen voor 2011-2012. Maar de standpunten van vakbonden en werkgevers liggen nog ver uit elkaar.
Met hoeveel procent zullen de lonen de komende twee jaren mogen stijgen? Veel zal afhangen van het advies dat de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) in november daaromtrent zal geven. Maar de vakbonden benadrukken nu al dat ze zich bij het jongste overleg in 2008 gematigd hebben opgesteld. Toen de bankencrisis volop woedde, verkregen ze een forfaitaire loonstijging bovenop de indexaanpassing: 125 euro in 2009 en 250 euro in 2010.
Nu de economie aantrekt, is de verleiding groot om iets extra’s te vragen. Dat zien de werkgevers dan weer niet zitten. België kampt met een loonkostenhandicap ten opzichte van de buurlanden en de werkgevers willen die wegwerken. Vooral de handicap tegenover Duitsland baart hen zorgen. Voor de werkgevers is er maar één oplossing: loonmatiging.
In theorie kan de Groep van Tien – het overlegorgaan met de belangrijkste sociale partners – voor het afsluiten van een loonakkoord vier denksporen bewandelen. Ten eerste kan ze naast de index een reële loonstijging toekennen. Dat ligt voor de werkgevers zeer moeilijk omdat in dat geval de loonkostenhandicap even groot blijft, zo niet toeneemt. Een totale loonstop of een indexsprong is een andere mogelijkheid. Maar dat is voor de vakbonden dan weer onaanvaardbaar want daarmee wordt de index – de heilige koe van het sociaal overleg – geslacht. Dus blijven er de twee tussenoplossingen mogelijk: enkel de indexaanpassingen toekennen of naast de index een forfaitair bedrag toekennen, zoals bij het laatste interprofessioneel akkoord (IPA).
Volgens insiders zal de sfeer tijdens de gesprekken voor het vastleggen van de toegelaten loonstijgingen in 2011 en 2012 ook afhangen van de vooruitgang in een ander dossier: het eenheidsstatuut arbeiders-bedienden. Dat verziekt al jaren het sociaal overleg. Het probleem is bekend: de vakbonden willen wel praten over een eenheidsstatuut maar voor hen betekent dat de korte opzegtermijnen en -vergoedingen voor arbeiders optrekken tot de ontslagregeling voor bedienden. Werkgevers zijn de tegengestelde mening toegedaan: de opzegtermijnen voor bedienden moeten dringend naar omlaag.
De afgelopen jaren werd er geen enkele vooruitgang geboekt in het dossier. Maar nu zijn de onderhandelaars optimistischer gestemd. Werkgevers hopen tot een oplossing te komen als de stelsels op een gefaseerde manier worden aangepast. Bepalend wordt de houding van de vakbonden die tot voor kort niet wilden weten van een aanpassing. De socialistische bediendebond BBTK en het ACV congresseren in de tweede helft van oktober. “De boodschap die daar gegeven wordt zal bepalend zijn. Zij hebben de sleutels in handen”, klinkt het in werkgeverskringen.
A.M.
