Sociaal overleg: wat Nederland ons kan leren over concurrentiekracht

België presteert zwakker dan Nederland op alle factoren die de concurrentiekracht beïnvloeden. Dat zegt Marc Herlant, partner en managing director van The Boston Consulting Group.

De sociale partners onderhandelen vandaag – vrij moeizaam – over maatregelen die de concurrentiekracht van onze maakindustrie moeten opvijzelen.

Omdat de berichtgeving over die onderhandelingen soms pessimistisch klinkt, wil ik er graag op wijzen dat er geen enkele reden is waarom België zijn concurrentiekracht niet gevoelig zou kunnen verhogen. En inspiratie is zelfs vlakbij te vinden: in Nederland.

Een recent rapport van The Boston Consulting Group analyseerde de concurrentiekracht van de 25 grootste exportlanden ter wereld. Uit dat rapport bleek dat België het jongste decennium systematisch terrein verloor, vooral omdat onze productiviteit niet meer steeg, terwijl onze energiekosten wél toenamen.

In dezelfde periode slaagden onze Nederlandse buren erin hun concurrentiekracht niet alleen te vrijwaren, maar zelfs te verbeteren. Nederland werd 2 procent goedkoper om te produceren dan de VS, terwijl België 6 procent duurder werd. Nederland bereikte dat door systematisch werk te maken van factoren die de concurrentiekracht beïnvloeden, met name:

• loonkosten: stegen in Nederland slechts 1,7 procent versus 2,4 procent in België.
• productiviteit: + 4,2 procent in Nederland versus 1,1 procent in België.
• energiekosten: stegen in Nederland respectievelijk 1% versus 3,3% voor elektriciteit en voor gas 4,6 % versus 7% in België.

Met andere woorden: België presteert zwakker dan Nederland op alle factoren die de concurrentiekracht beïnvloeden.

Gelukkig kunnen we het recept van Nederland ook bij ons toepassen. Dat kan door:

1. Onze loonkosten onder controle te houden

In 2014 was België het tweede duurste land in loonkosten, maar kwamen we pas op de 7de plaats als het ging over productiviteit. Nederland was 7de in loonkosten, maar bezette een 5de plaats voor productiviteit.

We moeten ernaar streven de stijging van onze loonkosten lager te houden dan toenames in productiviteit – de enige manier om onze loonkostenhandicap weg te werken. Concreet moeten we de index aan een kritische blik onderwerpen, weliswaar met vrijwaring van de koopkracht van bescheiden inkomens.

Andere mogelijkheden zijn een rechtstreekse verlaging van de loonlasten (wat de regering nu bekijkt), of het verbinden van verloning aan productiviteit.

2. Onze productiviteit te verbeteren

Tegelijk moet de Belgische maakindustie op een wereldwijde voetafdruk krijgen, gebruik makend van onze economische troeven, zoals de fiscale gunstregimes voor R&D, en de ruime beschikbaarheid van hooggekwalificeerd personeel.

Er is ook nog veel ruimte om onze productiviteit te verhogen dankzij het invoeren van ‘lean’ manufacturing, door geavanceerde robotica in te voeren en digitalisering.

Daarnaast moeten we anticiperen op een zeer ongunstige demografische revolutie die zich voltrekt: we moeten onze economie beschermen tegen de massale uitstroom van verouderend, hooggekwalificeerde personeel.

Alle belangengroepen moeten zich engageren om onze gekwalificeerde werknemers zo lang mogelijk actief te houden – anders dreigen er voor enkele zeer productieve jobs zelfs tekorten, met nefaste gevolgen voor onze economie.

3. Onze energiekosten onder controle te houden

Tot slot moeten we de energiekosten voor de industrie onder controle krijgen.

De Belgische overheid wil meer inzetten op gasgestookte centrales en op hernieuwbare energie. Dat is weliswaar goed voor het milieu, maar het dreigt de energiekosten flink de hoogte in te jagen.

De overheid moet deze maatregelen compenseren door

• een langetermijnstrategie om de energiekosten te beheersen
• investeringen in hernieuwbare energie te ondersteunen
• en een gunstig klimaat te scheppen voor wie wil investeren in energie-efficiënte industriële productie

Evolutie, geen revolutie

België zal nooit een low cost economie zijn, maar we moeten proberen om een hogeproductiviteitseconomie te worden. Het voorbeeld van Nederland toont dat we geen tijd moeten verliezen met de zoektocht naar een silver bullet. Wel moeten we continu waken over alle concurrentiefactoren waar we controle over hebben. Alleen zo houden we de maakindustrie leefbaar in België.

Marc Herlant, partner en managing director van The Boston Consulting Group