Rika Coppens (House of HR) over het zomerakkoord: ‘Iedereen die echt wil werken, kan werk vinden’

“De regering-De Wever zet fel in op werken, wat nodig is in België. Werken zal meer lonen”, meent Rika Coppens, de CEO van House of HR. Maar er is meer nodig. “Als mensen kunnen kiezen tussen Nederland, Frankrijk, Duitsland of België als land om te gaan wonen en werken, dan staat België onderaan op de lijst.”

We ontmoeten Rika Coppens in the crib, de naam die de medewerkers hebben gegeven aan het hoofdkwartier van House of HR in Kortrijk, de moederonderneming boven uitzendgroepen als Accent en engineeringbedrijven als Continu en House of ABY/Abylsen. De fotograaf krijgt er maar niet genoeg van om Rika Coppens verschillende poses te laten aannemen in alle hoekjes van de living room, de ruime benedenverdieping van het gebouw. Een vergaderruimte met een bed en pantoffels, een bar met roze pluche barkrukken en een auditorium met kussens: het voelt allemaal heel huiselijk aan.

Voor het interview gaan we naar de eerste verdieping, waar gewerkt moet worden en de uitstraling minder frivool is. Daar steekt de Trends Manager van het Jaar 2022 van wal. “Deze regering zet fel in op werken, wat nodig is in België. Werken zal meer lonen, met een belastingverlaging voor werkende mensen, een bonus voor mensen die na hun pensioenleeftijd doorwerken en een malus voor wie vervroegd op pensioen wil, en de beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd. De regering maakt het ook fiscaalvriendelijker om overuren te draaien.”

Zullen vacatures sneller ingevuld raken?

RIKA COPPENS. “In het akkoord zitten veel stimulansen om mensen naar de arbeidsmarkt te trekken, wat meer dan nodig is om de welvaartsstaat in België op peil te houden. De schaarste op de arbeidsmarkt zal blijven. Dat is een feit waarmee bedrijven moeten leren omgaan. Onze demografie zal niet plots veranderen. De bevolking veroudert. Bovendien zijn viervijfdebanen bijna standaard geworden. Als iedereen een dag minder gaat werken, zijn we 20 procent van het arbeidspotentieel kwijt. We moeten dat op de een of andere manier opvangen. Dat kan voor een stuk door de arbeidsmarkt te flexibiliseren.

“Veel mensen kiezen voor deeltijds werk om er nog iets bovenop te kunnen doen. Mensen geven aan dat ze wel meer willen werken, maar alleen op het moment en op de plaats dat het voor hen of voor hun gezin het beste uitkomt. Steeds vaker kiezen verpleegkundigen ervoor 20 uur per week voor een werkgever te werken, om daarbovenop nog een paar uren bij te klussen in de thuiszorg als zelfstandige. Andere mensen willen meer variatie en doen twee verschillende banen. Daarvoor moet je systemen ontwikkelen om mensen meer keuze te bieden. Deze regering heeft oren naar die nood aan flexibiliteit.

“Zo houd je mensen ook langer aan de slag. Je kunt moeilijk verlangen dat mensen tot hun pensioen dezelfde baan uitoefenen voor dezelfde werkgever. Ik herinner me een interview met een stakende brandweerman op televisie. Hij zei: ‘Ik kan toch niet tot mijn 65ste op een ladder staan?’ Maar misschien kan hij de laatste tien jaar van zijn carrière wel ander werk doen, dat fysiek minder belastend is, zoals aan de dispatch van een alarmcentrale zitten.”

Oudere mensen die werk zoeken, krijgen vaak niet eens de kans om zich bij een werkgever te gaan voorstellen.

COPPENS. “Dat klopt. Leeftijd is de belangrijkste grond van discriminatie op de arbeidsmarkt, meer nog dan afkomst. We onderschatten dat nog vaak. Vooral als het om vaste banen gaat, vragen werkgevers zich af hoelang een oudere persoon nog zal kunnen meedraaien. Oudere werknemers zijn vaak duurder dan jonge werknemers, doordat veel bedrijven nog altijd barema’s op basis van anciënniteit hanteren. De loonverwachtingen in functie van de leeftijd moeten nog worden bijgespijkerd.

“Er is ook een belangrijke taak weggelegd voor de werkgevers. Ze moeten actief inzetten op opleiding. Werkgevers hebben er alle belang bij dat hun medewerkers bijblijven. Maar het moet wel van twee kanten komen. Werknemers moeten voldoende nieuwsgierigheid aan de dag leggen en bereidheid tonen om bij te leren.

“Voor flexi-jobs zijn ouderen wel gewild, omdat werkgevers weten dat ze op zulke medewerkers kunnen rekenen en dat ze de juiste werkethiek hebben. Er zijn ook veel gepensioneerden die zich met een flexi-job opnieuw actief inzetten voor de maatschappij en zich zo heel gewaardeerd voelen. Het gaat niet enkel om het loon, ze willen ook een dienst verlenen aan andere mensen en een betere invulling geven aan hun dagen.”

Vroeger stond België bekend als een land met goed opgeleide mensen. U bent voor House of HR verschillende dagen per week in de vestigingen in Nederland en Duitsland. Welke reputatie hebben we vandaag in het buitenland?

COPPENS. “We staan in Europa nog altijd ons mannetje wat opleidingen betreft, maar we lopen achter op het gebied van flexibilisering. Op het gebied van arbeidsmigratie en internationale rekrutering stellen we niets voor. Als mensen kunnen kiezen tussen Nederland, Frankrijk, Duitsland of België als land om te gaan wonen en werken, dan staat België onderaan op de lijst. We doen er te weinig aan om ons land aantrekkelijk te maken voor buitenlanders om hier te komen werken. Om hoogopgeleiden uit andere landen aan te trekken bestaat in Nederland bijvoorbeeld een regeling waardoor 30 procent van het brutosalaris niet wordt belast. Ook de uitstraling van onze hoofdstad valt in het niets tegenover Amsterdam, Parijs of Berlijn. Stof tot nadenken, zo zonder Brusselse regering.”

De Vlaamse regering heeft de arbeidsmigratie strengere voorwaarden opgelegd. Van buiten de Europese Unie zijn enkel nog hooggeschoolden welkom in ons land. Vindt u dat een slechte zaak?

COPPENS. “Ja, omdat het vooral een symbooldossier is. In België zijn misschien 20.000 mensen van buiten de Europese Unie met een arbeidsvergunning aan de slag. Iedereen weet dat in ons land vooral wordt ingezet op internationale detachering. Zo hebben we een dossier geregulariseerd, waarbij Filipijnen via een Tsjechisch bedrijf in België werkten. Die mensen hebben Tsjechië nooit gezien. Ze hadden een brutoloon van 650 euro per maand, betaalden daar in Tsjechië 150 euro belasting op en kregen een verplaatsingsvergoeding van 1.700 euro. België int daar nul euro belastingen of sociale bijdragen op. Als er een arbeidsongeval gebeurt, is er niks in orde. Herinner je het schandaal op een bouwwerf van Borealis in de Antwerpse haven (waar meer dan honderd mensen erkend werden als slachtoffer van mensenhandel, nvdr).

“Het aantal mensen dat zo in België tewerkgesteld is, wordt officieel geschat op 200.000. Ik schat dat het er minstens dubbel zoveel zijn. Moeten we dan de deur dichtdoen voor tewerkstelling in België met arbeidskaarten voor laaggeschoolden, waarbij wél belastingen en sociale bijdragen in België betaald worden? Ik denk dat we de bal misslaan. We duwen nog meer bedrijven richting internationale detachering.

“De schaarste op de arbeidsmarkt is niet alleen te wijten aan een tekort aan mensen met het juiste diploma, maar ook aan arbeidsomstandigheden. In ploegen werken is minder aantrekkelijk dan werken van negen tot vijf. Mensen passen ook voor werk in fabrieken waar een geur hangt of waar het koud is. We moeten echt af van het idee dat er enkel schaarste is aan hogeropgeleide profielen, zoals in de IT, de zorg of het onderwijs.”

Kunt u voor iedereen werk vinden?

COPPENS. “Ja, als mensen echt willen werken, vast en zeker. Sommige jongeren hebben hun ouders nooit weten werken of zijn met heel andere ideeën over werk grootgebracht. Voor hen is begeleiding nodig. Werken is een voorrecht. Het is tof om gewild of gevraagd te zijn als werknemer, om iemand te kunnen bedienen of in dienst te staan van anderen. En als je niet gelukkig bent in je baan, denk dan aan dingen die je graag doet en probeer een baan te vinden die daar beter bij aansluit. Als je er niet voor opgeleid bent, zal je misschien een stap terug moeten zetten in salaris. Durf die sprong te wagen, want ik ben ervan overtuigd dat je binnen enkele jaren veel gelukkiger wordt en uiteindelijk hetzelfde loon zal verdienen.

“We zien in de Verenigde Staten, en ik vrees dat we het ook hier zullen zien, dat startersbanen verdwijnen. Routinematige input of eenvoudige analyses laten bedrijven vandaag uitvoeren door tools zoals ChatGPT, die dat veel sneller kunnen. Vroeger werden die taken uitgevoerd door mensen die net afgestudeerd waren.

“Bedrijven vragen mensen met ervaring, die weten wat die artificiële intelligentie achterliggend doet omdat ze die taken vroeger zelf hebben uitgevoerd. Je ziet het probleem al: als je niet kunt starten, kun je ook geen ervaring opdoen. We zitten daar straks in een vicieuze cirkel. Daar zijn we bij House of HR vandaag veel mee bezig: hoe kunnen we ervoor zorgen dat er nog voldoende banen en opleidingstrajecten zijn voor pas afgestudeerde jongeren?”

Wat ontbreekt er nog in de hervormingen voor de arbeidsmarkt?

COPPENS. “De regering zou nog meer een gelijk speelveld moeten creëren tussen sectoren en tussen verschillende bedrijven in dezelfde sector. Er zijn nog altijd een aantal paritaire comités waar werknemers niet gelijk behandeld worden, met als bekendste voorbeeld de supermarkten (waar minder gunstige arbeidsvoorwaarden gelden voor personeel van franchisehouders dan voor personeel in dienst van de grote supermarktketens, nvdr). Dat zijn hete hangijzers die doorgeschoven worden.

“En ik vind het overheidsbeslag in België nog altijd belachelijk hoog. Ik denk dat we op alle niveaus in België moeten kijken of er niet meer kan worden uitbesteed aan de privésector. Als we een perfect werkende app als itsme voor digitale herkenning hebben, dan hoeft de overheid toch geen eigen app meer te ontwikkelen?

“Is de overheid dan beter in het invullen van vacatures dan een privébedrijf? De kranten staan vol over de inefficiëntie van de arbeidsbemiddelaars VDAB, Actiris, Le Forem en ADG. Werkgevers vinden dat de VDAB gratis hun rekrutering moet doen. Een gratis dienstverlening bestaat natuurlijk niet, er is niets duurder dan gratis, want uiteindelijk moet die dienst toch worden betaald. De vraag is – opnieuw – of de overheid dat efficiënter doet dan een privébedrijf.

“Privébedrijven moeten zichzelf voortdurend heruitvinden, want anders hebben ze geen inkomsten en kunnen ze niet blijven bestaan. De overheid daarentegen loopt altijd achter de feiten aan en kan de technologische vooruitgang niet volgen.”