‘Met de lancering van de loopbaanrekening geeft de regering een sterk moderniseringssignaal’, zegt arbeidsmarktdeskundige Jan Denys van Randstad, ‘maar het zal voor minister Peeters een hele klus worden om met een werkbaar concept voor de dag te komen’. En ook: ‘Het optrekken van de wettelijke pensioenleeftijd is een kwestie van gezond verstand.’
Vóór de verkiezingen op 25 mei vroeg Knack.be aan een reeks experts over de belangrijke hedendaagse thema’s naar de uitdagingen voor de nieuwe regering. Nu de regeerverklaring van de coalitie N-VA, MR, CD&V en Open VLD is goedgekeurd door de Kamer, is het hoog tijd voor een evaluatie. Neemt Michel I de juiste maatregelen?
Vandaag: Jan Denys over Werk.
Over de regering-Michel bestaan 2 visies. De ene ziet deze regering als een breuklijn waarbij een totaal andere richting wordt uitgegaan, de andere eerder als een verderzetting van een beleid dat al onder Di Rupo was ingezet. Wat het arbeidsmarktbeleid betreft, ben ik aanhanger van de tweede visie. Deze regering marcheert verder in de richting die al was uitgezet door Di Rupo. De regering-Di Rupo nam de meest doortastende arbeidsmarktmaatregelen in vele decennia: éénheidsstatuut, degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen en ingrepen in de eindeloopbaan. Met de PS nota bene.
‘Regering-Michel is met arbeidsmarktprogramma ambitieuzer dan Di Rupo’
Hieruit afleiden dat dit nieuwe arbeidsmarktprogramma ook met PS en SP.A had gekund, is echter een brug te ver. Wat er nu aan maatregelen klaarligt, zou nagenoeg zeker voor PS onverteerbaar zijn geweest. Het arbeidsmarktprogramma is ambitieus en veelomvattend. Ambitieuzer dan wat Di Rupo voor ogen had.
Met de overgrote meerderheid van de maatregelen heb ik geen moeite, integendeel, veel van die maatregelen verdedigen we publiek al heel lang, sommige zelfs al bijna 20 jaar. Het zijn maatregelen die onze arbeidsmarkt duurzamer maken en beter voorbereid op de toekomst.
Sociaal overleg
Het arbeidsmarktprogramma is ook ambitieus omdat de politiek meer dan vroeger zijn plaats opeist in het sociaal overleg. Het tripartite karakter van het sociaal overleg wint aan belang ten opzichte van het bipartite. Ik vind dit verantwoord omdat de sociale partners de voorbije decennia hebben bewezen niet in staat te zijn om alleen een aantal knelpunten weg te werken. Zo hebben de werkgevers zich de voorbije decennia altijd dubbelzinnig opgesteld ten aanzien van vervroegde uittredingssystemen zoals brugpensioen omdat deze hen in de praktijk ook goed uitkwamen.
Dit neemt niet weg dat de sociale partners ook in dit tripartite overleg een zeer belangrijke rol zullen spelen. De overheid kan niet zonder de sociale partners voor de uitvoering van het beleid. Als het beleid door sociale partners wordt gedragen is de kans dat dit succesvol wordt geïmplementeerd, veel groter. Toch zit hier ook risico aan vast. De ervaring leert dat als beleid wordt uitgevoerd, dit niet alleen kan worden aangepast maar ook feitelijk uitgehold. Deze regering zal daar sterk over moeten waken.
Het optrekken van de wettelijke pensioenleeftijd is een kwestie van gezond verstand
Jobs creëren en invullen
Dé grote arbeidsmarktuitdaging, zoals ook aan Knack.be meegedeeld in mei, bestaat erin meer jobs te creëren en deze ook in te vullen. De regering zet op beide sterk in.
Wat het tweede luik betreft, ligt het zwaartepunt nu uiteraard bij de gewesten. Voor Vlaanderen zien we één en ander positief evolueren, voor Brussel en Wallonië is het meer afwachten. We hebben er niet alleen een andere politieke coalitie, het activeringsbeleid is er ook minder sterk uitgebouwd, in Brussel is het slechts heel recent opgestart.
Pensioenen
Het optrekken van de wettelijke pensioenleeftijd naar 67 is een kwestie van gezond verstand. Het volstaat hiervoor naar de omringende landen te kijken.
Het betekent helemaal niet dat iedereen straks (in 2030!) tot 67 zal moeten werken. Ook in de toekomst blijft er een verschil tussen wettelijke en feitelijke pensioenleeftijd. Alleen moet dit verschil voor België inderdaad lager liggen dan nu. Nu is het bijna 6 jaar, dit moet naar maximaal 3 jaar. Dit levert een gemiddelde uittredeleeftijd van 64 op.
Andere maatregelen
Het wegwerken van de werkloosheidsvallen is eveneens een goede maatregel. Dat daarbij ook de deeltijds werkenden/werklozen in het vizier komen, is niet meer dan billijk. Het beperken van de werkloosheidstoeslag in de tijd moet de deeltijds werkende stimuleren om op zoek te gaan naar voltijdse betrekking.
Heel ambitieus is het voornemen om het aantal paritaire comités af te doen nemen. Het is één van die dossiers waar de regering niet zonder de sociale partners kan. Toch zal de regering de druk hoog moeten houden om resultaat te boeken en desnoods dreigen met een eigen oplossing.
Het succes van het beleid zal sterk afhangen van de conjunctuur.
Met de lancering van de loopbaanrekening geeft de regering een sterk moderniseringssignaal. Het is één van de nieuwe arbeidsmarktinstituties die werknemers meer greep moet geven op de eigen loopbaan. Het is één van die maatregelen die door de sociale partners niet worden gesmaakt. Bij vakbonden is er jammer genoeg geen draagvlak. Bij de werknemers is dit draagvlak beperkt. Het zal een hele klus worden voor de nieuwe minister (Kris Peeters, CD&V) om met een werkbaar concept voor de dag te komen.
Van de verplichte gemeenschapsdienst tenslotte ben ik een koele minaar. Het is een alternatief voor het beperken van werkloosheidsuitkeringen in de tijd. Ik verkies nog altijd deze laatste maatregel. Ik geloof er enkel in indien deze verplichte dienst figureert binnen een activeringstraject. In de praktijk zullen de gewesten in deze maatregel een belangrijke rol spelen. Dit betekent dat de tegenstand in Wallonië en Brussel heel groot zal zijn. Ik zou beginnen met enkele proefprojecten in gemeenten/steden die zelf onverkort achter de maatregel staan en op basis daarvan het beleid verder uitrollen.
Het succes van het beleid zal, zoals steeds, wel ook sterk afhangen van de conjunctuur. De pensioenleeftijd optrekken en vervroegde uittreding moeilijker maken zal veel moeilijker lukken en meer maatschappelijke tegenstand krijgen als de werkgelegenheid onder druk komt. Dit beleid kan alleen werken als er netto jobs worden geschapen. Dit kan je met eigen beleid maar je bent ook sterk afhankelijk van internationale conjunctuur.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier