‘Regering-Michel dreigt kampioen in fiscale discriminatie te worden’

“2016 was een jaar van veel fiscale frustratie.” Professor en fiscaal advocaat Michel Maus hekelt de stilstand in fiscale hervormingen en de krakkemikkige taxshift. De regeringen moeten dringend aan de bak.

De fiscaliteit wordt elk jaar complexer, zeker nu de gewesten almaar meer fiscale bevoegdheden krijgen. Zowel de federale regering-Michel als de regionale regeringen hadden grootse plannen om de belastingen te hervormen, maar daar is weinig van in huis gekomen in het afgelopen jaar. Daar is Michel Maus niet over te spreken. “De federale regering kondigde een hervorming van de vennootschapsbelasting aan, maar heeft die belofte niet kunnen waarmaken”, steekt Maus van wal. “De tegenstellingen in de regering veroorzaken een soort beleidsblokkering net op het moment dat ons land voorsprong zou kunnen nemen op de buurlanden. Het is duidelijk dat de links-rechtsverhouding in de regering verlammend werkt en dat de roep van de vakbonden om fiscale rechtvaardigheid, gesteund door CD&V, de regering in een wurggreep houdt.”

Was de situatie op regionaal niveau beter?

Maus: “Daar is in 2016 evenmin veel beweging geweest. De Vlaamse regering heeft wel aangekondigd dat ze de erfbelasting zal hervormen, maar ook daar vielen vorig jaar geen concrete resultaten te rapen.

“Er zijn ook fel gecontesteerde nieuwe belastingen ingevoerd. In het Waalse Gewest zijn de registratierechten op 1 januari 2016 opgetrokken tot 15 procent bij de aankoop van een derde woning. Op 1 maart is in Vlaanderen de energieheffing, de fameuze turteltaks, ingevoerd. Sinds 1 april geldt op autosnelwegen en een aantal gewestwegen de kilometerheffing voor vrachtwagens van meer dan 3,5 ton. En tot slot is eind 2016 de roerende voorheffing nogmaals verhoogd, van 27 naar 30 procent.”

De federale regering voerde wel de taxshift door en aanverwante belastingen die het accent verschuiven van belasting op arbeid naar belasting op consumptie en inkomen.

Maus: “Intussen is gebleken dat de taxshift budgettair zeer krakkemikkig in elkaar steekt. De speculatietaks wordt afgeschaft omdat de belasting negatieve budgettaire gevolgen heeft, de accijnsverhoging voor alcohol en tabak leidt tot een economische terugval in het voordeel van onze buurlanden door de grensshopping en de suikertaks wordt niet verder uitgevoerd.”

Zijn er fiscaal dan geen positieve zaken gebeurd in 2016?

Maus: “Er zijn enkele lichtpuntjes, maar die zijn vrij beperkt. Op het federale niveau is een apart fiscaal statuut gecreëerd voor de deeleconomie en de btw voor werken aan schoolgebouwen zakte naar 6 procent. Op het gewestelijk niveau zijn de belangrijkste nieuwigheden te vinden in het Waalse Gewest, waar onder meer de schenkingsrechten en de verkeersbelasting lichtjes zijn verlaagd. Misschien is de zogenoemde tampontaks, de verlaging van de btw op hygiënische producten voor vrouwen van 21 naar 6 procent, wel het meest opvallende positieve fiscale wapenfeit van 2016. Maar al bij al is 2016 fiscaal een jaar om vlug te vergeten.”

Er was toch ook nog de fiscale regularisatie?

Maus: “De federale en de Vlaamse regering hebben inderdaad de regularisatie gereanimeerd. De opbrengst is voorlopig pover. Dat is te wijten aan de juridische onzekerheid ten gevolge van de bevoegdheidsdiscussie die daarover gespeeld heeft. Er is nu een samenwerkingsakkoord tussen de federale overheid en de gewesten. Hopelijk maakt dat een einde aan die discussie en kan de regularisatie nu eindelijk renderen.”

Krijgt de regering-Michel van u een goed of een slecht rapport?

Maus: “Positief is dat de wil om te hervormen zeker aanwezig is. Alleen blijven de resultaten nog te beperkt door het politieke gekibbel. Dat is tijdverlies. Maar wat mij nog het meeste stoort, is dat de regering-Michel de kampioen dreigt te worden van de fiscale discriminaties. De lijst is ellenlang: de speculatietaks, de karaattaks, het voordelige fiscale statuut voor de deeleconomie en de flexi-jobs en niet voor de andere beroepsdisciplines, de taxshift waarbij bijvoorbeeld de verhoging van de forfaitaire beroepskosten in het nadeel speelt van zelfstandigen en gepensioneerden, de kilometerheffing, … Het gaat stuk voor stuk om fiscale regimes die in uitzonderingsstatuten voorzien en dus fiscale ongelijkheid creëren.

“De Vlaamse regering is in hetzelfde bedje ziek. Denk maar aan de turteltaks, die de grootste dertig stroomverbruikers vrijstelt omdat ze aangesloten zijn op het hoogspanningsnet, en aan de nieuwe verkeersbelasting, die niet geldt voor leasingmaatschappijen. Ik heb het daar bijzonder moeilijk mee.”

Nochtans blijft het protest tegen het fiscale beleid van de regering al bij al beperkt.

Maus: “Dat klopt, de vakbonden ijveren wel voor meer fiscale rechtvaardigheid, maar dat is een vrij algemene eis. Er is zeer weinig protest tegen individuele fiscale maatregelen. Dat heeft vooral te maken met de complexiteit van de fiscaliteit. Die is zo ingewikkeld geworden dat niemand door de bomen het bos nog ziet en de fiscale onrechtvaardigheid vaak onopgemerkt blijft. Leg aan Jan met de pet maar eens uit hoe de speculatietaks of de kaaimantaks werkt. Bovendien is de regering ook zeer sluw in haar communicatie, zodat de mensen gewoon niet doorhebben dat ze ongelijk behandeld worden.

“Maar wie toch een klein beetje verstand heeft van fiscaliteit, heeft al snel door dat een en ander niet klopt. Als de regering zegt dat iedereen 100 euro per maand netto zal winnen met de taxshift, dan vind ik dat boerenbedrog. Alleen al voor de zelfstandigen en de gepensioneerden is dat larie, omdat zij buiten de verhoging van de forfaitaire beroepskosten vallen.

“De pers neemt vaak gewoon de communicatie van de regering over. De krant De Tijd berichtte dat diamantairs tot zevenmaal meer belasting zullen betalen door de karaattaks en dat desondanks heel wat diamantairs naar ons land zullen terugkeren. Een systeem waar een sector zeven keer meer belasting zal betalen zou dus buitenlandse investeringen aantrekken? Als dat de kip met de gouden eieren niet is! De werkelijkheid is natuurlijk dat de karaattaks een fantastisch eindejaarscadeau is voor de diamantsector, die nu op een onderschatte basis belast zal worden tegen een homeopathisch tarief. Ook dat vind ik een bijzonder kwalijke evolutie.”

Is er beterschap in het vooruitzicht in 2017?

Maus:“Wel, er staat in ieder geval fiscaal het een en ander te gebeuren. Dit jaar gaat de automatische uitwisseling van bankgegevens volgens de OESO-standaard van start tussen een negentigtal landen. In de Europese Unie gaat het niet enkel om bankgegevens. De lidstaten zullen ook automatisch informatie uitwisselen over arbeidsinkomen, onroerend goed, royalty’s en levensverzekeringen. Daarmee komt definitief een einde aan het tijdperk van het fiscale bankgeheim. Dat is vrij revolutionair. Al vraag ik mij wel af of de fiscus in staat is die grote stroom aan informatie intern te verwerken.

“Voorts worden nieuwe fiscale maatregelen ingevoerd in het kader van de taxshift en van de begrotingsakkoorden. De socialezekerheidsbijdragen voor zelfstandigen gaan verder omlaag, er is de beperking van de fiscale aftrek voor tankkaarten, de verhoging van de roerende voorheffing naar 30 procent, de uitbreiding van de taxshelter naar de podiumkunsten en de invoering van een nieuw systeem van aftrek voor innovatie-inkomsten. En de speculatietaks wordt afgeschaft.

“Maar de maatregel die het meest in het oog springt, is het dichten van de fiscale ontsnappingsroute via het systeem van de interne privémeerwaarden. Via die techniek kon men de reserves van een vennootschap vrijwel belastingvrij overhevelen naar het privévermogen, door de aandelen van de vennootschap in te brengen in een holdingvennootschap en een kapitaalvermindering door te voeren. Hoewel die maatregel werd gekoppeld aan de niet-uitgevoerde hervorming van de vennootschapsbelasting, wordt hij toch al ingevoerd.”

Welke fiscale maatregelen hebben de gewesten in petto in 2017?

Maus:“De gewesten zitten ook niet stil. In 2017 springt vooral het Brusselse Gewest erbovenuit. In Brussel wordt dan het tweede deel van de geplande fiscale hervorming doorgevoerd. Zo verhoogt het Brusselse Gewest de vrijstelling bij de aankoop van een hoofdverblijfplaats. Momenteel betaalt een koper van een onroerend goed geen registratierecht op de eerste 60.000 euro van zijn aankoop, op voorwaarde dat het pand zijn hoofdverblijfplaats wordt. Het bedrag van die vrijstelling stijgt tot 175.000 euro. De keerzijde van de medaille is dat de woonbonus in Brussel wordt afgeschaft. Al bij al is dat een veel gezonder systeem en dus een goede zaak. Daarnaast plant Brussel ook een wijziging en vereenvoudiging van de gunstregelingen bij vererving en schenking van familiebedrijven. Het Brusselse stelsel zoekt daarbij aansluiting bij het Vlaamse systeem.

“In het Vlaamse Gewest is het uitkijken naar de geplande hervorming van de erfbelasting, de vroegere successierechten. Ook die hervorming is broodnodig. Vlaanderen is de slechtste leerling in de Europese klas. In de wetenschap dat 10 van de 28 EU-lidstaten de successierechten hebben afgeschaft en de overige lidstaten vaak in zeer ruime vrijstellingen voorzien, is een hervorming zeker aan de orde. Maar het valt af te wachten hoever de regering kan en wil gaan. Successierechten zijn budgettair belangrijk, dus is het zeer de vraag of het tot een belastingverlaging komt. De vrees is dat men om budgettaire redenen zal kiezen voor een taxshift.

“Ook het Waalse Gewest plant een fiscale hervorming, hoewel het nog om zeer vage plannen gaat zoals de herinvoering van het kijk- en luistergeld, en het rechtvaardiger maken van de verkeersbelasting, de onroerende voorheffing en de aanvullende gewestbelasting op de personenbelasting.”

Wat valt er te verwachten van de geplande hervorming van de vennootschapsbelasting?

Maus:“Laat ons hopen dat die eindelijk vorm krijgt. De plannen van minister van Financiën Johan Van Overtveldt zien er veelbelovend uit. Een verlaging van het tarief van 34 naar 20 procent is vrij spectaculair. Maar ook hier zal de vraag zijn of de hervorming gefinancierd raakt. De tariefverlaging moet gepaard gaan met een grondige sanering van de fiscale gunstregimes in de vennootschapsbelasting. Bovendien dreigt ook hier de politiek weer zichzelf de das om te doen. De eis van CD&V om de hervorming van de vennootschapsbelasting te koppelen aan de invoering van een meerwaardebelasting op aandelen zal zeker nog voor vuurwerk zorgen.

“De andere landen staan niet stil. Nederland, Luxemburg, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten hebben ook aangekondigd dat ze het tarief van de vennootschapsbelasting verlagen, vaak tot ver onder 20 procent. België moet daarin meegaan, anders dreigen we economisch achterop te geraken. Bovendien moeten we ook verder durven te kijken. Indien de plannen van Johan Van Overtveldt worden doorgevoerd, is de kans vrij groot dat we met een tarief van 20 procent onmiddellijk weer achter de internationale feiten aanlopen.”

Waar moeten de federale en de Vlaamse regering nog werk van maken in de laatste twee jaar van de legislatuur?

Maus:“Het is simpel. De formule voor het ideale belastingsysteem is ‘E tot de derde macht’: een ideaal belastingsysteem is eerlijk, eenvoudig en efficiënt. Als de regeringen bij elke hervorming die formule als stelregel hanteren, zijn we al een heel eind op de goede weg. Maar er is nog een lange weg te gaan.”