Het terugschroeven van de klimaatambities van de Vlaamse regering begin deze week deed veel stof opwaaien. Kurt Deketelaere, professor klimaat- en energierecht aan de KU Leuven en oprichter van het Sustainability College Bruges, is sceptisch. “Wat mij stoort, en onze ministers wekken graag ook die indruk, is dat het lijkt alsof Europa een ‘Vlaams’ plan vraagt. Dat is niet zo.”
Het Vlaams Energie- en Klimaatplan mikt op een vermindering van de CO2-uitstoot van 32,6% tegen 2030. Dat is minder dan de 35% die Europa vraagt.
KURT DEKETELAERE. “Europa vraagt geen ‘Vlaams’ plan, maar wel een ‘Belgisch’. Europa wil een geïntegreerde aanpak van België voor de periode 2021-2030. Dat Belgisch plan moet tegen 31 december binnen zijn. Hoe België de inspanningen intern verdeelt, is niet de zorg van Europa. Helaas hebben de federale en gewestelijke overheden gekozen voor plakwerk van 4 afzonderlijke, niet op elkaar afgestemde, plannen.
“Dus als Vlaanderen zegt dat het iets minder zal doen, moeten niet onmiddellijk alle alarmknoppen afgaan. De vraag is vooral wat dat betekent voor het in te dienen ‘Belgische’ plan. Wallonië en Brussel hebben hun ambities verhoogd; misschien kunnen ze nog helpen het Vlaamse gat te dichten. Normaal moeten de verschillende regeringen in België nu gaan samenzitten, een sluitend plan finaliseren, en dat op hoop van zegen voorleggen aan Europa.
“Er wordt nu al veel gesproken over boetes en ingebrekestellingen, zonder te weten waarover het gaat. Dit plan gaat over hernieuwbare energie, energie-efficiëntie, en de niet-ETS-sectoren (sectoren die niet vallen onder het Europese handelssysteem voor uitstootcertificaten (ETS), zoals landbouw, transport en gebouwen, nvdr). Voor de niet-ETS sectoren zijn er per lidstaat bindende doelstellingen voor de periode 2021-2030. Voor hernieuwbare energie en energie-efficiëntie zijn die alleen bindend voor de EU als geheel, en wil Europa de lidstaten binden via hun eigen plannen.”
De eerste versie van het Belgische Klimaat- en Energieplan kreeg een zware onvoldoende wegens veel te weinig geïntegreerd. Verwacht u nu beter?
DEKETELAERE. “Niet echt. Wanneer zinloze maatregelen zoals 100 in plaats van 120 km/u op de Brusselse ring opduiken, dan ben ik weinig hoopvol. Daar kan je alleen ‘s nachts tussen 2 en 4u zo’n snelheid halen. Nochtans was de Europese commentaar op het Belgische ontwerpplan zeer gedetailleerd en keihard. De nieuwe commissievoorzitter Ursula von der Leyen zet voluit in op een ‘Green Deal’ en presenteert deze week haar plannen. Ze zal zich in de toekomst weinig tolerant tonen voor falende lidstaten. Eenmaal de deadline van de klimaatdoelstellingen voor 2020 is gepasseerd, zal ze de lidstaten die hun doelen niet hebben gehaald, snel voor het Hof van Justitie willen brengen, om de toon te zetten voor 2030 doelstellingen. België en vele andere lidstaten zijn gewaarschuwd.
“Al blijft er een angel. De aangekondigde Green Deal zal veel Europees geld kosten, terwijl Nederland, Duitsland en een aantal andere rijke lidstaten net een kleiner Europees budget willen voor de komende periode 2021-2027. Zonder dat geld zal de Green Deal echter kelderen. Europa moet zich dus ook zelf beleidsmatig consistent tonen, en niet om de haverklap de doelstellingen wijzigen.”
Wat vindt u van de Vlaamse maatregelen? De Vlaamse regering wil het vooral betaalbaar houden.
DEKETELAERE : “Er is zoals altijd veel cijferfetisjisme, en merkwaardig veel geloof dat bottom up (initiatieven van particulieren en bedrijven zelf, nvdr) en vrijwillige maatregelen veel reducties gaan realiseren. Terwijl iedereen wel weet dat er ‘bijtende’ maatregelen nodig zijn, die ingrijpen in de portemonnee, om zo het gedrag te veranderen. Niemand gelooft toch dat je zonder kosten van een ‘ecologische uitdaging’ een ‘economische opportuniteit’ kan maken?”
