Pieter Timmermans (VBO): ‘Industriële crisis breidt zich als olievlek over hele economie uit’

“We balanceren op de rand van een recessie. Er is geen ruimte voor reële loonsverhogingen”, zegt Pieter Timmermans, gedelegeerd bestuurder van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), die ook een meerwaardebelasting niet langer ziet zitten.

“Na de coronacrisis en de energiecrisis beleven we nu een derde crisis sinds 2020. Noem het deze keer maar de competitiviteitscrisis”, zegt Edward Roosens, de hoofdeconoom van het VBO. De sombere toon is het resultaat van een zesmaandelijkse enquête van het VBO bij de aangesloten sectorfederaties, die 75 procent van de private werkgelegenheid vertegenwoordigen. “Het milde optimisme van voor de zomer smolt in het najaar van 2024 helemaal weg. Bijna de helft van de sectoren verwacht een daling van de activiteit de volgende zes maanden en ruim de helft van de secoren verwacht een daling van de werkgelegenheid. Uitbreidingsinvesteringen zijn in zowat alle sectoren geschrapt”, zegt Roosens.

Bekijk hieronder het studiogesprek met Edward Roosens (en lees verder onder de video)

Vooral de industrie blijft in de hoek waar de klappen vallen. “Maar de industriële crisis breidt zich als een olievlek uit naar de andere sectoren, zoals de handel, de bouw en het vastgoed. De dienstensector teert nog op een aantrekkende consumptie, maar dat is gevaarlijk in een land dat leeft van de export. Dit kunnen we nooit lang volhouden. Eerst moet onze export draaien, daarna volgt de rest”, zegt Pieter Timmermans.

Drievoudige kostenhandicap

De industrie kampt nog altijd met een drievoudige kostenhandicap, stelt het VBO. De energieprijzen zijn in Europa en België nog altijd relatief hoog. In vergelijking met de Verenigde Staten kost aardgas nog 5 tot 6 keer meer. Daarnaast bouwde België opnieuw een loonkostenhandicap op. “Deze handicap is gestegen tot 13 procent. In de private sector kost een werknemer in België per maand 750 euro meer dan gemiddeld in Duitsland, Frankrijk en Nederland. Tot slot is er een administratieve kostenhandicap. Boven op de vele Europese regels legt België vaak nog een extra laag. Die kostenhandicaps wegen op onze concurrentiekracht en kosten ons marktaandeel op de uitvoermarkten. Een zwakke uitvoer zal dit jaar op de groei wegen. Daar komt nog de onzekerheid over het handelsbeleid van de Amerikaanse president Donald Trump bij”, zegt Pieter Timmermans.

Geen ruimte voor loonsverhoging

De Nationale Bank verwacht een geleidelijke afname van de loonkostenhandicap omdat de lonen in de buurlanden sneller zouden stijgen. Het VBO is voorzichtiger. “In Duitsland roeren de vakbonden zich de jongste maanden niet. Bovendien wordt in Duitsland vaak gewerkt met eenmalige bonussen, terwijl we in België via de automatische indexering van de lonen met structurele loonsverhogingen kampen. We moeten dus zéér voorzichtig zijn. Tegen die zwakke economische achtergrond zou het een strategische blunder zijn om in marge te voorzien voor reële loonsverhogingen. De automatische indexering eet de loonmarge volledig op. De loonvorming wordt een moeilijk debat”, zegt Pieter Timmermans.

De povere conjunctuur laat zich steeds meer voelen op de arbeidsmarkt. “De werkgelegenheid hield lang stand dankzij de krapte op de arbeidsmarkt, maar in de private sector is de omslag gemaakt en zien we een daling van de werkgelegenheid. Een kanarie in de koolmijn is de verzwakkende vraag naar interim-arbeid, waar vooral de industrie en de bouw een beroep op doen. We staan voor een aantal moeilijke maanden”, zegt Edward Roosens.

Geen belasting op succes

Intussen wacht ook het VBO ongeduldig op de vorming van een nieuwe federale regering. “Onze belangrijkste aanbeveling is heel eenvoudig. Doe wat ook de andere landen in het eurogebied doen. Beperk de werkloosheidsuitkeringen in de tijd. Plafonneer de sociale bijdragen. Of harmoniseer de regels rond nachtwerk. We moeten de begroting op orde zetten via hervormingen. Saneer de begroting door het economische weefsel te versterken. Als we de uitdijende olievlek niet onder controle krijgen, dan krijg je ook de begroting niet op orde, tenzij met een schadelijke tsunami aan belastingverhogingen”, zegt Pieter Timmermans.

Voor een dreigende meerwaardebelasting is nog weinig enthousiasme. Pieter Timmermans: “Doe geen fiscale hervorming die succes belast. Ik heb vroeger gezegd dat een meerwaardebelasting een plaats kan hebben in een goede fiscale hervorming. Maar als ik zie dat de discussie verschuift van een verlaging van de loonkosten naar een verhoging van het nettoloon, dan zeggen we neen. Trouwens, als de inflatie sneller stijgt dan de meerwaarde, dan wordt een meerwaardebelasting een belasting op minwaarden. Als ik de regeringsonderhandelaars daarmee confronteer, dan blijft het stil.”