Peter Claes en Luc Sterckx (Febeliec) over het energiebeleid: ‘We missen sérieux en gedrevenheid bij de overheid’

De leden van Febeliec, de federatie van industriële energieverbruikers, zijn goed voor 40 procent van het elektriciteits- en gasverbruik in ons land. De stijgende energieprijzen en de onzekerheid over de energiebevoorrading baren hen grote zorgen.

Een vrolijk betoog houden Luc Sterckx en Peter Claes, de voorzitter en de directeur van Febeliec, de federatie van industriële energieverbruikers, niet. “Toch ziet de toekomst er fantastisch uit”, besluit Sterckx. “De klimaat- en energieomwenteling is een geweldig mooie uitdaging. Dat is geen muur waar we tegenaan botsen, maar het wordt wel tijd om de juiste keuzes te maken. Doen we dat niet, of vertonen we weer uitstelgedrag, dan kan het grondig fout lopen. Maar er is voldoende zon om de hele wereld een paar duizend keer van energie te voorzien. Het is zaak die energie op een verstandige manier te capteren.”

De grootverbruikers die Febeliec vertegenwoordigt – 5 sectorfederaties en 39 bedrijven, die samen goed zijn voor 40 procent van het elektriciteits- en gasverbruik van België – maken zich wel zorgen. “Industriële investeerders willen voorspelbare prijzen en bevoorradingszekerheid. Als er krapte is, stijgen de prijzen”, verklaart Sterckx.

De jaarlijkse studie naar de kostenverschillen met de industrie in de buurlanden komt eraan, en weinig doet vermoeden dat de competitieve handicap fors verminderd zou zijn. Daarom zijn Claes en Sterckx verheugd dat de energienorm, een mechanisme dat de energiekosten in lijn moet houden met die in de buurlanden, eindelijk in een wet wordt omgezet. “Ik hoop dat men de energiemarkt de prijs laat bepalen. Wij willen die kostenhandicap van 12 tot 40 procent eindelijk zien verdwijnen. De vervanging van de federale taksen en heffingen door een accijns is een grote stap vooruit”, zegt Claes.

De vraag is dan wie dat betaalt. Als de industrie de extra kosten niet op zich neemt, komt de factuur bij de burger terecht.

PETER CLAES. “Er wordt nogal snel vergeten dat de automatische indexatie de burgers compenseert. De prijzen van gas en elektriciteit zitten in de index. De bedrijven dreigen twee keer de rekening te betalen: een keer via de energiefactuur en een keer door de inflatie. De indexeringen in 2021 en 2022 komen neer op 11 miljard extra loonkosten voor de Vlaamse bedrijven.”

LUC STERCKX. “De stijging van de gasprijzen is een extern gegeven, maar iemand zal ervoor moeten opdraaien. Wanneer de gezinnen volledig moeten worden gecompenseerd, dan is dat een collectieve verarming die we als overheid en industrie moeten dragen. Hopelijk heeft men geleerd van de loonkostenspiraal na de eerste oliecrisis. Het zal zaak zijn te zoeken naar de verstandigste oplossing.”

U bent daar niet gerust in?

STERCKX. “De laatste twintig jaar zijn ingrijpende beslissingen genomen, maar de aanpak was telkens op alle gebieden bedroevend. We lanceerden overenthousiast hernieuwbare energie, met de oversubsidiëring van de zonnepanelen en de offshore wind als gevolg. We liberaliseerden de markt, om die vervolgens te verstoren door groene energie te pushen, of nu door de gascentrales te ondersteunen of de kostprijs van CO2 artificieel hoog te houden. We beslisten uit kernenergie te stappen, maar tussen 2000 en 2015 is daar verder weinig mee gedaan.”

“In 2017 hebben we bij EnergyVille een studie naar de kosten van het energiesysteem besteld. In essentie gelden de resultaten nog altijd: als we twee kerncentrales openhouden, zijn de kosten en de emissies lager en zijn we minder afhankelijk van import. Sindsdien is hernieuwbare energie wel goedkoper geworden, maar de studie ging uit van een gasprijs van 20 euro in 2020 en 27 euro in 2030. Die bedraagt nu 80 euro. Met de resultaten van die studie is niet veel gebeurd. Er is nog altijd geen finale beslissing. Dat stemt me droevig in het kwadraat. Ons land heeft een heel energie-intensieve industrie, veel meer dan bijvoorbeeld Duitsland of Denemarken. Iets wat zo belangrijk is voor de welvaart van het land, zou met prioriteit moeten worden behandeld, en dat gebeurt niet.”

Dat klinkt alsof u tegen de kernuitstap bent.

STERCKX. “Fundamenteel zijn wij neutraal. Maar als er een scenario A, B en C is, dan verwachten we dat die op dezelfde grondige manier worden onderzocht. Alle kaarten moeten op tafel. Er staat zoveel op het spel dat je alle mogelijkheden volledig moet onderzoeken, met alle cijfers. Die liggen er nu niet.”

In het federale regeerakkord staat dat de kernuitstap behouden blijft, tenzij de bevoorradingszekerheid in het gedrang komt.

CLAES. “Er stond eigenlijk in dat er eind november een rapport moest zijn dat de bevoorrading verzekerd zou zijn tegen betaalbare prijzen met het CRM-ondersteuningsmechanisme (ondersteuning voor onder meer nieuwe gascentrales, nvdr), met respect voor de klimaatdoelstellingen. We stellen vast dat een van de twee gascentrales geen vergunning heeft. Dus de CRM overtuigt ons niet. De hoogspanningsnetbeheerder Elia zegt dat een energiesysteem met 100 procent hernieuwbare energie, aangevuld met veel waterstof, mogelijk is. Maar dan moeten we het tempo van de groene-energieinvesteringen verdrievoudigen. Dé bekommernis van onze leden is dat ze geen elektriciteit hebben, of dat die te duur is. Er is enorm veel stroom nodig.”

De vraag is: moet een deel daarvan uit kernenergie komen?

CLAES. “België verbruikt 450 tot 460 terrawattuur energie. Het potentieel voor hernieuwbare energie wordt geraamd op 100 tot 130 terrawattuur. Zelfs als we ons verbruik door energie-efficiëntie terugdringen tot pakweg 300 terrawattuur, moeten we nog twee derde van onze energie importeren. Kernenergie kan een deel van dat gat vullen en heeft in tien van de 27 Europese lidstaten een plaats in het energiesysteem van de toekomst.”

“Je moet met drie tijdlijnen rekening houden: het probleem van de hoge energieprijzen nu, de energiebevoorrading in de periode 2025-2030 en de klimaatneutraliteit in 2050. Als je naar dat laatste kijkt, moet je je afvragen wat de beste energiemix zal zijn. Uiteraard hernieuwbare energie en opslag, en/of fossiele brandstoffen met opvang en hergebruik van CO2, en/of kernenergie.”

Hoe zwaar wegen de hoge energieprijzen op onze industrie?

CLAES. “De forwardprijzen voor gasaankopen blijven minstens tot het eerste kwartaal van volgend jaar 80 euro of meer. Zelfs voor 2023 wordt nu minstens 50 euro betaald. Dat is drie keer zoveel als in de Verenigde Staten. Voor 2024 is dat nog altijd twee keer zoveel. Die kostenhandicap begint pijn te doen, bijvoorbeeld bij de meststoffenproducenten en de non-ferro-industrie. We merken dat er minder wordt geproduceerd.”

“Daar komt de impact van de gestegen CO2-prijs bovenop. Die bedraagt 70 euro per ton. Daardoor zijn kolen nu voor sommige toepassingen interessanter dan gas.”

STERCKX. “Onze industrie kan die energiekosten bijna niet doorrekenen in de verkoopprijzen, want ze speelt bij uitstek op internationale markten. Men moet ons toelaten om competitief te zijn. Dit overstijgt de volgende verkiezingen. Onze leden zijn bezig met de ombouw naar 2050. Dat is nog 28 jaar, zonder garantie op succes. Ik zie niet dezelfde gedrevenheid en sérieux bij de overheid.”