Milton landt in Florida: orkanen worden heviger en natter

De orkaan Milton richt, minder dan twee weken na orkaan Helene, opnieuw een menselijke en economische ravage aan de westkust van Florida aan. De stormen lijken almaar zwaarder te worden, en de klimaatverandering zou de aanjager zijn.

De wereld is momenteel gemiddeld 1,1 tot 1,3 graden Celsius warmer dan voor de industriële revolutie, een gevolg van de massa’s broeikasgassen die de mens in de atmosfeer pompt. Dat heeft niet tot een toename van het aantal orkanen geleid. Maar ze zijn wel heviger en natter geworden, en ze trekken langzamer over land. Bovendien komen ze nu voor op plaatsen die vroeger gespaard bleven.

Warmer water

Tropische stormen worden aangewakkerd door de temperatuur van de wateren waarin ze ontstaan en bewegen. Meer dan 90 procent van de extra warmte in ons klimaatsysteem wordt opgezogen door de oceanen, waardoor hun gemiddelde oppervlaktetemperatuur ongeveer 0,8 graden boven het gemiddelde van dat van de twintigste eeuw ligt. Door die extra kracht kunnen stormen sneller intenser worden. Warmere lucht houdt ook meer vocht vast, waardoor orkanen het langer uithouden als ze de kust bereiken en ze meer regen lozen.

De klimaatverandering lijkt ook invloed te hebben op het traject dat de orkanen over land nemen. De snelheid en de richting van stormen worden gestuurd door luchtstromen in verschillende delen van de atmosfeer, die trager lijken te worden naarmate de temperatuur wereldwijd stijgt. Daardoor is de kans groter dat orkanen zich langzaam verplaatsen of ergens blijven hangen. Uit een onderzoek van Amerikaanse weer- en ruimtevaartorganisaties bleek dat de gemiddelde voorwaartse snelheid van Noord-Atlantische orkanen tussen 1944 en 2017 met 17 procent is afgenomen. In augustus 2017 bleef orkaan Harvey drie dagen hangen boven Houston, waar hij recordhoeveelheden regen liet vallen en catastrofale overstromingen veroorzaakte.

De klimaatverandering doet ook de zeespiegel stijgen, doordat ijskappen en gletsjers smelten en water uitzet als het opwarmt. Dat vergroot een andere bedreiging door orkanen, die zeewater naar de kust stuwen. Vloedgolven trekken verder landinwaarts in en bereiken dus meer mensen en gebouwen. Verschillen in zwaartekracht en stromingen maken dan weer dat het extra water in de oceanen niet gelijkmatig over alle kustlijnen wordt verdeeld. Rond Fort Myers, een stad in Florida, staat de zeespiegel vandaag 33,7 cm hoger dan een eeuw geleden. De orkaan Ian stuwde het water daar op tot 3,7 meter, waardoor huizen en auto’s onder water kwamen te staan.

Twee keer schuldig

Al die factoren samen maken orkanen schadelijker. Het aantal doden neemt wel af naarmate de voorspellingen en de reactietijd voor noodsituaties verbeteren. De totale kosten van weer- en klimaatrampen in Amerika bedroegen de afgelopen vijf jaar 788 miljard dollar, of ongeveer een derde van het totaal voor 1980-2022 (gecorrigeerd voor inflatie).

Maar de klimaatverandering is niet de enige schuldige. De Amerikanen blijven bouwen op kwetsbare stukken kust. Tussen 2010 en 2020 groeide de bevolking van Florida met bijna 15 procent, twee keer zoveel als in heel de Verenigde Staten. Veel mensen zijn naar de Atlantische kust getrokken. Uiteindelijk is de mensheid twee keer schuldig: aan de klimaatverandering, waardoor orkanen gevaarlijker worden, en aan het feit dat mensen op hun pad blijven wonen.