Opvolger ECB-voorzitter Draghi zal spaarder niet blij maken

Wie een kans wil maken dit najaar Mario Draghi op te volgen als voorzitter van de ECB, moet leren te vliegen als een duif. Een havik overleeft de Europese benoemingscarrousel niet, zegt Trends-hoofdredacteur Daan Killemaes.

In Frankfurt vallen de haviken als vliegen. De haviken zijn de bestuurders van de Europese Centrale Bank (ECB) die een relatief orthodox geldbeleid durven te verdedigen. Ze zijn geen voorstander van massale aankopen van staatsobligaties die het financiële systeem instabiel maken. Ze moeten niet weten van negatieve intrestvoeten, die banken ondermijnen en spaarders pluimen. Maar wie een kans wil maken dit najaar Mario Draghi op te volgen als voorzitter van de ECB, moet leren te vliegen als een duif, het dier dat symbool staat voor bestuurders die een heel soepel geldbeleid als een must zien om de economie op de rails te houden. Een havik overleeft de Europese benoemingscarrousel niet. De meerderheid van de regeringsleiders heeft zich genesteld in het soepele geldbeleid. Hun begroting, hun economie en dus ook hun beleid kunnen hogere rentevoeten niet meer overleven. De spaarder zal niet vrolijk worden van de opvolger van Draghi.

Zelfs Jens Weidmann , de Duitse opperhavik, veranderde vorige week van koers in een hopeloze poging zijn kansen om Mario Draghi op te volgen, gaaf te houden. Als voorzitter van de Bundesbank, de Duitse centrale bank, weegt Weidmann zwaar in de raad van bestuur van de Europese Centrale Bank. In het verleden verzette hij zich tegen het opkopen van overheidsobligaties, zelfs toen de euro in 2012 op de rand van de afgrond stond. Dat zou de weg vrijmaken voor rechtstreekse financiering van overheden, wat strijdig is met de Duitse grondwet en met Europese verdragen. Vorige week zei Weidmann in Die Zeit dat het inkoopprogramma binnen het mandaat van de ECB valt, en dus als lopend beleid wettelijk is. Die bocht komt wellicht te laat. De Franse president Macron dreef er al de spot mee: “Het toont aan dat we allemaal goed in ons hebben en dat we kunnen verbeteren. En ik leer er vooral uit dat we optimistisch kunnen zijn over de menselijke geest.” Zelfs voor een Franse president is dat toontje ongepast neerbuigend en arrogant. De Duitse bondskanselier Angela Merkel zal er haar slaap niet voor laten. Ze weet dat ze een te hoge politieke prijs moet betalen om een Duitser aan het hoofd van de ECB te krijgen. Dat zou Duitsland te veel mandaten op andere Europese topposities kosten.

Klaas Knot is een andere havik die zijn kansen schoon ziet en verhoogt door zijn toon wat te milderen. Als voorzitter van de Nederlandse centrale bank hoort hij bij de bestuurders die liever een minder frivool geldbeleid zien, en een ernstiger budgettair beleid, vooral in de zuiderse eurolanden die worden gefinancierd door de rijkere, noordelijke eurolanden als Duitsland en Nederland. In Nederland loopt het overschot op de lopende rekening op tot liefst 10 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Dat betekent dat Nederland 10 procent onder zijn stand leeft. Het land verheft op die manier de bekende zuinigheid tot de wereldtop. België leeft ongeveer op zijn stand, met de belangrijke nuance dat het spaaroverschot van de private sector het tekort van de overheidssector financiert.

Klaas Knot stak vorige week in een interview met de Volkskrant voor het eerst de hand ook in Nederlandse boezem, kwestie van wat steun van zuiderse eurolanden voor zijn kandidatuur te winnen. “Voor ons enorme overschot op de betalingsbalans mag wat meer aandacht komen. Ons overschot is tenslotte een ander zijn tekort. Als Griekenland niet aan zijn verplichtingen kan voldoen, staan we op onze achterste benen. Maar ergens zijn dat kanten van dezelfde medaille.” Knot had zelfs een advies klaar over de manier waarop de Hollandse zuinigheid kan worden aangepakt. “Ons spaaroverschot zit vooral bij de bedrijven. Ze zien blijkbaar te weinig mogelijkheden om te investeren en potten de winst op. Tja. Dan komt ik toch weer bij die ene vraag uit: waarom de lonen niet verhogen?” De kans is klein dat Nederland het beleid bijstuurt om Knot een plezier te doen. Het verschil in beleid tussen de noordelijke en de zuidelijke eurolanden, met een grens die dwars door België loopt, blijft de zwakke plek van de euro. Ook de opvolger van Draghi zal af en toe gevleugelde woorden nodig hebben om de boel bijeen te houden.