Ook Tsipras moet kiezen

Voor de verkiezingen kon Alexis Tsipras, voorzitter van het linkse Syriza, de Griekse kiezer nog een nieuwe hemel op aarde beloven, maar na de verkiezingen staat de nieuwe premier van Griekenland voor dezelfde keuzes als zijn voorganger.

Griekenland kan niet én lid blijven van de eurozone én tegelijk een oneerbiedige vinger opsteken naar het opgelegde hervormingsprogramma. Beide ambities zijn niet verenigbaar.

Aangezien het grootste deel van de Griekse bevolking en ook Syriza zelf de euro niet willen opgeven, is een nieuwe deal tussen de trojka van Europese Unie, Europese Centrale Bank en het Internationaal Monetair Fonds enerzijds en de nieuwe Griekse regering anderzijds de logica zelve. De machtsverhoudingen liggen daarbij in het voordeel van de trojka, want een Grexit is voor de Grieken pijnlijker dan voor Europa.

Syriza wil Griekenland een nieuw perspectief bieden door een nieuwe schuldherschikking uit de brand te redden. Vanzelfsprekend wordt dat niet. Een schuldvermindering ten opzichte van de ECB en het IMF lijkt uitgesloten, en ook de Griekse banken zijn absoluut niet in staat nieuwe verliezen te slikken op het Griekse overheidspapier op hun balans.

In principe komen alleen de schulden die Griekeland heeft aan Europa (bilateraal en via het Europese reddingsfonds) in aanmerking voor een schuldherschikking, maar ook dat is allesbehalve vanzelfsprekend. De Griekse kiezer mag dan gekozen hebben voor een partij die beloofde een deel van de Griekse schulden over de haag te kieperen bij de andere eurolanden, de kiezers uit die landen zouden ervoor kunnen kiezen die schuldherschikking niet te aanvaarden, zeker als de Grieken weigeren nog verder te hervormen. In dat scenario is het spel uit en de Grexit een feit.

Een compromis zou kunnen zijn de terugbetaling van schulden te koppelen aan de terugbetalingscapaciteit van de Grieken, zoals ook Yanis Varoufakis suggereert, de Syriza-econoom die getipt wordt als de nieuwe minister van Financiën. Dat betekent dat Griekenland geen intresten of schuldaflossingen betaalt zolang de Griekse economie onvoldoende groeit.

Iedereen – ook de EU en het IMF – weet dat de omvang van Griekse overheidsschuld met 175 procent van het bbp onhoudbaar is, zelfs bij een economisch herstel. Dus als het IMF en de EU toch voorspellen dat de Griekse economie de volgende jaren zal groeien dankzij het gevolgde herstelprogramma, dat kunnen die instanties er weinig bezwaar tegen hebben dat de terugbetaling van de schulden gekoppeld wordt aan die economische groei.

Daar moet zeker ruimte liggen voor onderhandelingen, want ook de Europese politici hebben boter op het hoofd. Ze wisten al veel langer dat de Griekse economie en financiën ontspoorden, maar ze grepen niet in. Wie in die wetenschap toch geld bleef pompen in een bodemloze put, moet ook zijn deel van de verantwoordelijkheid dragen. Dat moeten de Europese politici ook aan hun kiezers duidelijk maken. Door de lasten te eenzijdig naar de Grieken door te schuiven, heeft Europa zelf het verkiezingsresultaat van zondag gezaaid.

Als een deal over de schulden bereikt is, zal ook Tsipras zich moeten houden aan de besparingsinspanningen. Het zou jammer zijn mocht Griekenland sneuvelen in het zicht van de finish. De Grieken hebben de voorbije jaren al grote inspanningen geleverd en die inspanningen werpen op diverse fronten vruchten af. De Griekse begroting boekt voor intrestlasten een overschot. De werkloosheidsgraad bedraagt nog altijd een tragische 25 procent, maar dat cijfer zou vanaf dit jaar moeten dalen. De Griekse economie heeft in vijf jaar de concurrentiehandicap weggewerkt die in de periode 1995-2008 is opgebouwd ten opzichte van de eurozone. De lopende rekening met het buitenland is uit de rode cijfers, al is dat vooral te danken aan een implosie van de import en nog niet aan een noemenswaardige stijging van de export. Griekenland heeft de pech dat de export in grote mate afhankelijk is van de scheepvaart, een sector die nog kampt met internationale overcapaciteit en dus lage tarieven.

Volgens Europa zou de Griekse economie dit jaar met 3 procent groeien. Dat is nog altijd te weinig om schulden te kunnen terugbetalen en het is te mager omdat de Griekse levensstandaard nog altijd een kwart onder de piek van 2008 ligt. Wonderoplossingen bestaan echter niet. Tsipras zal moeten kiezen: verder zwoegen of de grote sprong in het duister wagen.