De oorlog zal voortduren, omdat Vladimir Poetin geen plan heeft om in Oekraïne te winnen.
Op 10 juni 2026 zullen de gevechten tussen Rusland en Oekraïne langer hebben geduurd dan de Eerste Wereldoorlog. Ook dat conflict zou in een paar weken voorbij zijn. Net als in Oekraïne liepen de gevechten vast en verspilde het opperbevel het leven van soldaten in de ene na de andere gedoemde aanval. In augustus 1918 gebruikten de geallieerden nieuwe tactieken om de Duitse linies te doorbreken. Vandaag daarentegen zal Oekraïne zich niet overgeven en weet Rusland niet hoe het moet winnen.
Zelfs in een dictatuur zorgt een leider die geen overwinningsstrategie heeft voor problemen. Zoals tsaar Nicolaas II tijdens de Eerste Wereldoorlog op pijnlijke wijze heeft ondervonden, komt er vroeg of laat een afrekening. Hoe meer Poetin vandaag zinloos Russische levens verspilt, hoe groter de crisis zal zijn waarmee hij morgen wordt geconfronteerd.
Geen vooruitgang
De kern van Poetins probleem is dat hij er niet in geslaagd is Oekraïne op het slagveld te verslaan. Het offensief in de zomer van 2025 is mislukt. In het jaar tot half oktober steeg het aantal Russische slachtoffers met bijna 60 procent, tot ergens tussen 984.000 en 1.438.000.
Het aantal doden ligt tussen 190.000 en 480.000. Er sterven zowat vijf Russische soldaten voor elke Oekraïense. En toch is het leger van Poetin er deze zomer niet in geslaagd ook maar één grote stad in te nemen. Rusland rukt op, maar om de vier regio’s die het als zijn eigendom claimt te bezetten, zou het nog vijf jaar nodig hebben. Als het doden doorgaat in het tempo van 2025, zal het totale aantal Russische slachtoffers oplopen tot bijna 4 miljoen.
Dat gebrek aan vooruitgang verklaart waarom Poetin ook Oekraïense steden en infrastructuur aanvalt. Hij hoopt delen van Oekraïne onbewoonbaar te maken en het moreel te ondermijnen. Niemand mag het lijden van de Oekraïners bagatelliseren, maar aanvallen op burgers leiden zelden tot de ineenstorting van een land. De mensen weten al dat Rusland genadeloos is. Elke raket die een civiel doelwit raakt, onderstreept alleen maar hoeveel ze te verliezen hebben als Poetin wint.
Het vooruitzicht van populistische regeringen die minder vijandig staan tegenover het Kremlin, hangt al boven het Europese continent.
Daarentegen kunnen de diepe aanvallen van Oekraïne in Rusland sommige mensen van gedachten doen veranderen. Uit peilingen blijkt dat 70 procent van de Russen zegt de oorlog te steunen. Misschien is slechts een op de vijf van hen een fervente voorstander. De rest weigert na te denken over wat er gebeurt. Maar door olie-infrastructuur en luchthavens aan te vallen terwijl de economie vertraagt en de begrotingen krimpen, kan Oekraïne de Russen misschien dwingen de realiteit onder ogen te zien.
Geld raakt op
Poetin hoopte dat de Amerikaanse president Donald Trump de balans in zijn voordeel zou doen doorslaan. Door de essentiële Amerikaanse steun in te trekken, zou Trump Oekraïne inderdaad een slechte vrede kunnen opleggen. Begin 2025 deed hij daar kortstondig een poging toe.
Maar die tactiek lijkt niet langer waarschijnlijk. De vredestichter in het Witte Huis blijft wisselvallig tegenover de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Maar Europa betaalt nu de rekeningen van Oekraïne, waardoor zijn belangrijkste punt van kritiek, dat Amerika werd uitgebuit, niet meer opgaat. Trump lijkt tot de conclusie te zijn gekomen dat het opgeven van Oekraïne zijn ambitie om de Nobelprijs te winnen zou bederven.
Ten slotte hoopt Poetin misschien dat de Europese vastberadenheid zal afbrokkelen. Het geld dat Oekraïne nodig heeft om te blijven vechten, zal in februari opraken. Het vooruitzicht van populistische regeringen die minder vijandig staan tegenover het Kremlin, hangt al boven het continent. Een verdeeld en disfunctioneel Europa zal moeite hebben om Oekraïne de langetermijnsteun te geven die het nodig heeft om te bloeien zodra de gevechten zijn gestopt. Maar dat is niet hetzelfde als Oekraïne in de strijd in de steek laten. Het argument dat Oekraïne de sleutel is tot de Europese veiligheid, is onomstotelijk. Als Kiev valt, krijgt Poetin de controle over het grootste leger van Europa en een formidabele wapenindustrie. Er wordt gewerkt aan een geloofwaardig financieringsmechanisme dat verder gaat dan het in beslag nemen van Russische activa. Als dat lukt, zal Poetin weten dat de economie van Oekraïne die van Rusland kan overleven.
Nieuw gevaar
Sommige mensen denken dat de Russische president ervan overtuigd is dat de tijd in zijn voordeel werkt, anders zou hij al om vrede hebben gevraagd. Maar de les van Vietnam, Afghanistan en Irak is dat leiders volharden in de hoop dat iets – wat dan ook – zal gebeuren. De kans is dus groot dat Poetin in 2026 zal blijven vechten, in afwachting van een nieuwe manier van oorlog voeren, het opraken van de strijdkrachten van Oekraïne, de ineenstorting van de regering-Zelensky, of het verlies van geduld door Trump of Europa.
Maar als geen van die dingen gebeurt, gaat Poetin een verschrikkelijke afrekening tegemoet. Rusland heeft zijn economie verpand, Finland en Zweden onder druk gezet om toe te treden tot de NAVO, zich ondergeschikt gemaakt aan China en een hele generatie jonge mannen weggevaagd. En waarvoor? Wanneer die vraag op de lippen van de Russen komt, zal de wereld met een nieuw gevaar worden geconfronteerd. Poetin zou zijn nederlaag in het buitenland kunnen accepteren en thuis terreur kunnen zaaien. Of hij zou kunnen escaleren.
