‘Onderzoeksresultaten hangen niet alleen af van centen of de faam van een universiteit’

De nutteloze perceptiestrijd in het hoger onderwijs die nu al een paar decennia duurt, is te betreuren. Dat zegt Trends-redacteur Roeland Byl.

Rik Torfs heeft gelijk. Aan de vooravond van het nieuwe academiejaar stelt hij dat er in Vlaanderen geen plaats is voor vijf topuniversiteiten. Het heeft inderdaad weinig zin de middelen eindeloos te versnipperen volgens regionale parameters. Kwaliteit is een belangrijke maatstaf, ook in het hoger onderwijs.

Maar juist daarom heeft Rik Torfs ongelijk als hij pleit voor twee kwalitatieve topuniversiteiten. De Leuvense rector noemt die gemakshalve de KU Leuven en de UGent. De twee grote universiteiten in Vlaanderen doen al jaren hun best om zich te profileren als de twee echte bakens van kennis en onderzoek. Ze zeggen beurtelings dat ze de grootste of de beste zijn, telkens volgens andere internationale rankings.

Op het eerste gezicht lijkt het discours over schaalgrootte plausibel in het hoger onderwijs, maar eigenlijk is het vooral een element in de strijd om de perceptie. En perceptie is niet hetzelfde als de realiteit. Er zijn talloze voorbeelden van onderzoekers en onderzoeksgroepen van internationaal niveau die niet aan de twee grote universiteiten werken. Sterker nog: in een gezond innovatielandschap is er plaats voor het initiatief van outsiders die de grote spelers scherp houden. Een duopolie is nu eenmaal niet de beste competitieve omgeving.

De profileringsdrang van universiteiten draait uiteraard om centen. Het zou nochtans niet wenselijk zijn een gepercipieerde hiërarchie in het hoger onderwijs ook financieel te verankeren. De suggestie van rector Torfs dat diploma’s van deze of gene instelling nu al meer waard zijn dan die van andere, is in dat opzicht zelfs een behoorlijk nefaste boodschap. Het kan best zijn dat een ingenieur aan de ene universiteit beter wordt opgeleid dan aan de andere. Maar er is veel kans dat dat kwaliteitsverschil meer afhangt van individuele professoren dan van de academische instelling.

Onderzoeksresultaten hangen niet alleen af van centen of de faam van een universiteit. Hetzelfde geldt voor het opleidingsniveau. De nutteloze perceptiestrijd in het hoger onderwijs die nu al een paar decennia duurt, is te betreuren. Nochtans is er intussen een veel interessanter maatschappelijk dilemma voor het hoger onderwijs. Uit de academische oriënteringsproef blijkt dat de aankomende generatie studenten niet goed scoort. Dat is een realiteit waardoor een moderne universiteit zich moet afvragen hoe ze het aanpakt om alsnog zo veel mogelijk mensen op te leiden tot de afgesproken kwaliteitsnormen.

Want tot nader order heeft een topuniversiteit als de KU Leuven net zo goed de opdracht mensen goed op te leiden als internationaal baanbrekend onderzoek te publiceren.