‘Nu heeft Trump zijn hand overspeeld’

Hoe emotioneel een mens ook wordt van wat zich in Washington DC heeft afgespeeld, laat ons toch een poging doen om daar doorheen te kijken. Na de verontwaardigde reacties – shame on you, Mr president – volgt de reflectie. Wat betekent dit?

Wees gerust: deze keer heeft Donald Trump zijn hand overspeeld. De 75 miljoen kiezers die hij in november achter zich heeft gekregen, hingen tot gisteren als een schaduw over de toekomst van de Republikeinse partij, van het land en bij uitbreiding van de wereld. Trump zou de nieuwe president geen moment van rust gunnen. Hij zou blijven druk zetten, zijn medestanders opjutten en de Republikeinse partij klaarstomen voor een nieuwe clash over vier jaar. Het is ondenkbaar dat die 75 miljoen kiezers het spektakel van gisteren geapprecieerd hebben. De hardliners blijven natuurlijk aan boord. Maar de klassieke, oerconservatieve Republikeinse kiezer? Om het in de taal van Trump te zeggen: ‘It’s not gonna happen.’

We hebben in Europa altijd de neiging om de Verenige Staten zo simpel mogelijk voor te stellen en dus maken we ook graag een karikatuur van ‘de Republikeinse kiezer’. Die kiezer bestaat niet. Er zijn tientallen redenen om Republikein te zijn. Sommigen zijn het wegens hun godsdienstige overtuiging. Ze zijn ethisch conservatief, ze zijn vaak heel erg gelovig en ze gruwelen van abortus, gelijke rechten voor holebi’s enzovoort. Anderen – en niet noodzakelijk dezelfden – zien hun vertrouwde blanke suprematie afbrokkelen. Ze zijn daar bang voor of staan er simpelweg vijandig tegenover. Nog anderen – en alweer niet noodzakelijk dezelfden – zijn economisch ultraliberaal. Ze wantrouwen elke vorm van overheidsinmenging. Veel Republikeinse kiezers hadden en hebben het gevoel dat hun land afglijdt, dat de Amerikaanse elite de Verenigde Staten heeft uitverkocht aan de Chinezen, aan haar bondgenoten, aan etnische nieuwkomers, en allerlei anderen die ze niet lust. ‘Make America Great Again‘ was voor hen de ideale slogan.

Maar twee dingen hebben vrijwel al die hardcore, conservatieve Republikeinen met elkaar gemeen. Ze vinden zichzelf fatsoenlijke, hardwerkende mensen en meestal zijn ze dat ook. En boven alles zijn het patriotten. Het woord ‘vaderlandslievend’ is niet sterk genoeg. Het zijn patriotten. Ze willen desnoods sterven voor de vlag. Een emotie die wij, zeker in België, doodgewoon niet meer kennen. Die fatsoenlijke, hardwerkende patriotten kunnen hier niet mee lachen. Hoeveel procent ze uitmaken van die 75 miljoen Trump-kiezers, valt moeilijk te zeggen. Maar ze zijn ongetwijfeld met velen. Het eerste bewijs daarvan zijn de vele afkeurende, verontwaardigde reacties van Republikeinse politici. Zij kennen hun eigen kiezers natuurlijk zeer goed. Ongetwijfeld hebben sommigen zelfs op dit moment gewacht. Het moment waarop Trump écht te ver is gegaan en zij ‘hun’ Republikeinse partij opnieuw kunnen claimen. Het laatste woord is nog niet gezegd. De volgende clash zal zich afspelen binnen de partij en de uitkomst daarvan blijft onzeker. Maar zijn almacht aan de rechterzijde is hij kwijt, de man met de 75 miljoen kiezers. De gematigde, klassieke Republikeinen zullen hier sowieso versterkt uitkomen. De lakmoesproef komt pas over twee jaar, wanneer veel Trump-aanhangers in het Congres moeten worden herverkozen. Worden zij afgestraft, dan is de traditionele Republikeinse kiezer terug. Maar de kans is groot dat 6 januari 2021 de geschiedenisboeken zal halen als een keerpunt in de Amerikaanse politiek.