‘Negatieve rentevoeten worden doodnormaal’

Alleen een negatieve rente kan in de huidige omstandigheden vraag en aanbod van kapitaal in evenwicht houden. Dat zegt Trends-hoofdredacteur Daan Killemaes.

Kan je rijk worden van obligaties die nauwelijks of geen coupon bieden? Het antwoord is volmondig ‘ja’. In september 2017 gaf Oostenrijk een staatsobligatie uit met een looptijd van liefst 100 jaar en een coupon van 2,1 procent. Analisten vroegen zich toen af of dat een verstandige belegging was. De rente oogde mager, gegeven de gigantisch lange looptijd. Alleen al de te verwachten inflatie zou de verschuldigde rente bijna helemaal kunnen opeten. Beleggers werden dus totaal niet vergoed voor het risico dat ze namen, want over een periode van 100 jaar kan al eens iets mislopen. Je moest een beetje gek zijn om die obligaties te kopen.

Beleggers die in september intekenden op die obligaties, weten vandaag met hun vreugde geen blijf. De koers van de Oostenrijkse obligatie steeg de voorbije weken pijlsnel richting 195 procent. De obligatie verdubbelde dus bijna in waarde. Die koersstijging is het gevolg van de dalende marktrentes op lange termijn, ook op Oostenrijks staatspapier. De lange looptijd werkt daarbij als een zweepslag. Hoe langer deze looptijd, hoe heviger de koersreactie van de obligatie. In het geval van de Oostenrijkse obligatie levert dat een rendement op van 95 procent in bijna twee jaar, plus de rente over dezelfde periode.

Dergelijke koersreacties van langlopende obligaties tonen de absurde toestand op de obligatiemarkten aan. Het universum met obligaties die negatieve rendementen bieden, is intussen 15.000 miljard dollar groot. Er is dus keuze zat voor de belegger. In Duitsland is geen enkele staatsobligatie meer te vinden met een positief rendement. De rente op tienjarig Belgische overheidspapier daalde vorige week tot -0,26 procent. Dat is het laagste peil ooit, federale regering of geen federale regering. Wie nog een beetje rente wil, moet het gaan zoeken in landen met wankele banken, een gebrek aan groei en politieke instabiliteit, zoals Italië.

Wie koopt die obligaties , goed wetende dat je er geld op verliest als je ze aanhoudt tot vervaldag? Een van de verklaringen is de theorie van de grotere gek. De koers van de Oostenrijkse obligatie illustreert dat je ook bij lage of negatieve rendementen geld kunt verdienen als de rente verder daalt. Er zijn beleggers die de obligaties kopen, om ze met winst door te verkopen. Dat is de definitie van speculatie die, zo zeggen critici, de obligatiemarkt opblaast tot de grootste financiële zeepbel ooit. Maar dat wordt al jaren gezegd, terwijl de trend van de rente al die tijd dalend bleef, en de koersen van de obligaties dus stijgend.

Het zijn sterke krachten die de rente steeds lager duwen. Het expansieve geldbeleid van de centrale banken, bijvoorbeeld, om de economie toch op toerental te houden. Of de ogenschijnlijke dood van de inflatie. Of de vergrijzing, die de wereld trakteert op een overschot aan spaargeld, maar hem ook opzadelt met een tekort aan investeringen. Alleen een negatieve rente kan in die omstandigheden vraag en aanbod van kapitaal in evenwicht houden. Een wereld zonder rente is een blijvertje. Negatieve rentevoeten worden doodnormaal. Op korte termijn komen daar een vertragende wereldeconomie en de stijgende vrees voor een recessie bovenop. Voor de rente betekent dat een richting verder zuidwaarts.

De directe aanleiding voorde renteduik van de voorbije dagen is uiteraard het escalerende handelsconflict tussen de Verenigde Staten en China. Daar dreigt een openlijke valutaoorlog bij te komen, nu China zijn munt liet verzwakken tot boven de symbolische grens van 7 yuan voor een dollar. De enige rem op het conflict is dat de VS en China elkaar niet kunnen blijven bestoken zonder ernstige repercussies voor de eigen economie, met een lagere kans op herverkiezing voor de Amerikaanse president Donald Trump en een hogere kans op instabiliteit in het China van Xi jinping. De VS en China spelen dus het klassieke spelletje dat wie het eerste met de ogen knippert, de onderhandelingen verliest. Het grote risico is dat de wereldeconomie als eerste met de witte vlaag zwaait en afglijdt in een recessie. De enigen die daar rijker van worden, zijn beleggers in langlopend staatspapier.