Nationale Bank bereid om banken meer ademruimte te geven

De Nationale Bank is bereid een kapitaalbuffer voor vastgoedrisico’s vrij te geven, zodat de banken voor 2,1 miljard euro ademruimte krijgen om kredietverliezen op te vangen. Dat moet voorkomen dat ze op de kredietrem gaan staan.

Er is aan de Nationale Bank van België (NBB) in de strijd tegen de coronacrisis veel gelegen om de kredietverstrekking aan de reële economie (bedrijven en gezinnen) op peil te houden. Daarvoor rekent ze op de banken.

Al bij het uitbreken van de coronacrisis schrapte de NBB de contracyclische kapitaalbuffer, waardoor de Belgische banken 1,1 miljard euro minder kapitaal moesten aanhouden. Dat geld kunnen ze gebruiken om provisies te nemen voor eventuele kredietverliezen en om nieuwe kredieten te verstrekken. Doordat andere landen ook die buffer schrapten, kwam er 2 miljard euro vrij voor de Belgische banken.

Nu zegt de Nationale Bank dat ze bereid is ook de macroprudentiële kapitaalbuffer voor vastgoedrisico’s vrij te geven. Dat zou nog eens 2,1 miljard euro kapitaal vrijmaken dat de banken kunnen inzetten. Voorlopig blijft de buffer intact, maar als zou blijken dat de verliezen voor de banken op hun hypothecaire kredieten of het aantal kredieten met betalingsachterstand fors toenemen kan de Nationale Bank de kapitaalverplichting lossen, bleek bij de voorstelling van het jaarlijks Financial Stability Report.

Opmerkelijk is dat de NBB zelfs de deur opent voor de mogelijke vrijgave van de kapitaalbuffer voor grote, systeembelangrijke instellingen. Daarmee is een bedrag van 5,6 miljard euro gemoeid, kapitaal dat vooral wordt aangehouden door de vier grootbanken – BNP Paribas Fortis, Belfius, ING en KBC. Die buffer is in principe structureel verankerd, maar als ultiem wapen om de banken bij te staan kan het ingezet worden.

De toezichthouder roept de banken uitdrukkelijk op om de kapitaalbuffers die worden vrijgegeven aan te wenden voor provisies voor kredietverliezen. Sommige banken schrikken daarvoor terug omdat ze vrezen gestigmatiseerd te worden als ‘zwakke banken’ op de financiële markten. Als de buffers niet ingezet worden, kan dit contraproductief zijn en de crisis versterken, waarschuwt de NBB.

Volgens de Nationale Bank zijn er in België nog geen grote problemen op de vastgoedmarkt of in de bancaire kredietverstrekking. Slechts 0,6 procent van de uitstaande hypothecaire leningen kampt met een betalingsachterstand. De toezichthouder waarschuwt de banken wel dat de eigen inbreng van kredietnemers hoger moet. Er zijn nog te veel particulieren die meer dan 90 procent van de aankoopprijs van een woning ontlenen.

LTRO’s zijn groot succes

De NBB maakte ook bekend dat de Belgische banken dit jaar al voor 75 miljard euro leenden bij de Europese Centrale Bank (ECB). Dat is 20 miljard meer dan in 2019. Door in te tekenen op de LTRO’s (langetermijnherfinancieringsoperaties) van de ECB kunnen de banken een beroep doen op extreem gunstige financieringsvoorwaarden. In het geval van de recente TLTROIII-operatie krijgen de banken een rentevergoeding van 1 procent uitbetaald voor het geleende geld, als ze bewijzen dat ze het geld gebruiken voor de financiering van bedrijven en kmo’s.

Gouverneur Pierre Wunsch legde uit dat hij niet verwacht dat de geleende 75 miljard euro meteen in de Belgische economie gepompt wordt: “De ECB creëert overtollige liquiditeiten. Als de banken er niets mee doen, moeten ze het geld bij de ECB deponeren tegen een strafrente van 0,5 procent. Ze kunnen er dus beter kredieten mee verstrekken. Alle maatregelen van de centrale banken, of ze microprudentieel, macroprudentieel of monetair zijn, zijn erop gericht om de kredietverstrekking aan de economie lopende te houden.”

De Belgische banken zijn volgens Wunsch voldoende robuust om de economische schok van de coronacrisis op te vangen en toch de kredietkraan open te houden. Ze gingen de crisis in met een kapitaalbuffer van 80 miljard euro. Om zo veel mogelijk geld in de banken te houden, vraagt de NBB dat er voorlopig (minstens tot begin oktober) geen dividenden of bonussen worden uitgekeerd.

Rendabiliteit is probleem

Het belangrijkste probleem is de rendabiliteit van de banken, die onder druk staat door de lage rente en de hoge kosten van de digitalisering. Als daar dit jaar forse verliezen op de kredietportefeuille bovenop komen, dreigt de sector in de rode cijfers te belanden.

In het eerste kwartaal van 2020 realiseerden de Belgische banken globaal 170 miljoen euro nettowinst, dat is amper een vijfde van het resultaat in hetzelfde kwartaal een jaar eerder (900 miljoen euro). De provisies voor slechte leningen verdubbelden tot 500 miljoen euro.

Jean Hilgers, directeur van de Nationale Bank, verwacht dat de impact van de coronacrisis op de bankresultaten pas in het derde kwartaal naar boven zal komen: “Heel wat bedrijven en particulieren hebben betalingsuitstel op hun kredieten gekregen. Die periode loopt tot september. Pas daarna zal blijken wie echt in problemen zit en zijn lening niet kan afbetalen.” Volgens Hilgers zijn de kleinere banken met een onvoldoende gediversifieerd inkomstenmodel het meest kwetsbaar.