‘Motivatie is doorslaggevend om langer te werken’

Minister van Werk Kris Peeters (CD&V) wil tegen 2025 elke Belg aan een baan helpen. De conjunctuur heeft alvast de wind in de zeilen. De werkloosheid is spectaculair gedaald en het aantal vacatures bereikt recordhoogtes. Maar voor een volledige werkgelegenheid is veel meer nodig. Dat zegt Frank Vander Sijpe, directeur HR Research Securex.

Zo slagen we er nog niet in mensen langer aan de slag te houden. De doorsneewerknemer stopt nog altijd met werken rond zijn zestigste. Andere Europese landen doen het veel beter. Een andere zwakke plek is de langdurige afwezigheid. Meer en meer mensen zijn meer dan een jaar afwezig op de werkvloer. In 2016 bleven meer dan drie op de honderd werknemers langdurig thuis. De maatregelen om hen opnieuw te activeren hebben weinig effect. Bovendien lijken het aantal structureel werklozen en het aantal langdurig zieken meer dan ooit communicerende vaten te zijn.

En dan zijn er nog verscheidene factoren die op lange termijn ellende kunnen veroorzaken, zoals het groeiend aantal parttime en tijdelijke banen, waarvan het Hiva al stelde dat die te vaak een tijdelijk karakter hebben en niet bijster goed verloond worden. Daarnaast kiezen organisaties ervoor werknemers vanaf een leeftijd die bezwaarlijk pensioenrijp kan worden genoemd, tegen aangepaste loonvoorwaarden naar huis te sturen. Wie voor de juiste werkgever werkt, wint het grote lot van een vervroegde uitstapregeling. Ten slotte blijken de werkdruk, de emotionele belasting en de arbeidsomstandigheden voor werknemers in België in negatieve zin te evolueren.

Andere visie op werk

Finland, Denemarken en Nederland slagen er wel in werknemers langer aan de slag te houden. Het is geen toeval dat die landen ook hoger staan in de internationale rankings voor adult learning en innovatief denken. Het wijst op een andere binding met werk die de louter instrumentele functie van inkomensverwerving overschrijdt. De kwaliteit van de motivatie is daarbij doorslaggevend.

Securex berekende dat een werknemer met de juiste motivatie bereid is vier jaar langer te werken dan iemand die werkt omdat het nu eenmaal moet. Werknemers die enkel werken uit een gevoel van verplichting, zijn dubbel zoveel langdurig afwezig: 22 procent is 21 dagen of meer afwezig, tegenover 10 procent bij hun collega’s.

Hefbomen van motivatie

Het is hoog tijd dat bedrijven en de overheid de juiste motivatie bij werknemers activeren. Dat kan door hen binnen de mogelijkheden van de bedrijfscultuur en het type werk autonomie te geven met betrekking tot waar, wanneer en hoe ze dienen te werken. Maar evengoed door meer betrokkenheid bij de bedrijfsdoelstellingen en de collectieve ambitie na te streven. Ook inzetten op de competenties en de talenten van mensen is belangrijk. Werk desnoods een baan op maat uit die ook een meerwaarde voor de organisatie heeft.

De overheid moet maatregelen blijven nemen om dat maatwerk mogelijk te maken. Recente initiatieven zoals het wettelijke kader voor glijdende werkuren en telewerk zijn stappen in de goede richting. Andere plannen, zoals de invoering van de thuiswerktaks, wijzen op een onvermogen en een gebrek aan creatieve mogelijkheden bij organisaties om werknemers na verloop van tijd op zinvol aan de slag te kunnen houden. Maatwerk en jobcrafting zijn essentieel. Er is nog veel werk aan de winkel om tot volledige werkgelegenheid te komen. Willen werken moet daarbij centraal staan. Anders zal het gras aan de overkant altijd groener blijven.