Mohamed Ouaamari: ‘We geven asielzoekers meteen een achterstand’

Trends introduceert vijf nieuwe stemmen in het publieke debat. Jonge mensen die hun kunnen al hebben bewezen, maar bij het brede publiek nog relatief onbekend zijn. Waar zijn ze professioneel mee bezig? Hoe kijken ze naar enkele prangende kwesties? Hoe zien ze de toekomst? We vroegen hen ook om, ter kennismaking, een vriendenboekje in te vullen.

Het creatieve brein van Mohamed Ouaamari staat niet stil. Hij is net begonnen als contentmanager bij VTM GO, maar schrijft ook aan een roman. In de tussentijd pookt hij het Twitter-vuur regelmatig op. “Politiek is zoals spelprogramma’s: de leukste persoonlijkheid haalt het.”

De zomervakantie bracht hij door in een villa in Andalusië, gevolgd door een toeristisch bezoek aan Tanger en de viering van het Suikerfeest met de hele familie in het Rifgebergte. “Dat we musea en andere bezienswaardigheden bezochten in Marokko begrijpt mijn moeder niet”, zegt Mohamed Ouaamari. “Als zij er rondloopt, is dat met de blik van een inwoner. Maar voor mij is Marokko een vakantieland. Europese Marokkanen worden er steevast buitenlanders genoemd. Dat zie je al aan de toegangswegen: die worden geflankeerd door vlaggen van alle Europese landen, zodat iedereen die familie bezoekt zich welkom voelt” (lacht).

Hoewel hij nog maar dertig jaar is, heeft Ouaamari al een goedgevuld cv. Hij werkte eerst als digitaal strateeg bij WAT WAT, het overkoepelende informatieplatform voor jongeren in Vlaanderen, en als redacteur bij het duidingsprogramma De Afspraak. Tussendoor schreef hij Groetjes uit Vlaanderen waarin hij onderzoekt wat de Vlaamse identiteit is en of hij zichzelf als Marokkaanse Antwerpenaar ook een Vlaming mag noemen. Dat schrijftalent gebruikte hij ook in zijn tweewekelijkse column voor De Morgen.

Begin augustus startte Ouaamari zijn nieuwe job als contentmanager bij VTM GO, waar hij verantwoordelijk is voor de shorties. Dat zijn korte series die alleen online worden uitgezonden, als aanvulling op de lineaire televisieprogramma’s. Denk daarbij aan een spin-off van Familie-personages of influencers, zoals Arno The Kid.

Is schrijven verleden tijd voor u?

MOHAMED OUAAMARI. “Ook in mijn nieuwe job doe ik veel creatief werk, zoals de productie in goede banen leiden en de juiste contacten leggen. Dat moet ik allemaal juist op papier krijgen. De shorties moeten opboksen tegen YouTube en TikTok. De inhoud moet volledig juist zitten. Een filmpje is maar zo goed als het aantal kijkers.

“Tussendoor schrijf ik aan een nieuw boek, een roman deze keer. Mijn hoofdpersonage is een Marokkaanse vrachtwagenchauffeur die wordt geconfronteerd met de vluchtelingencrisis. Enkele migranten willen in zijn laadruimte meereizen naar Engeland. Er zijn nog andere thema’s, maar ik wil nog niet alles prijsgeven.”

Dat thema is heel actueel.

OUAAMARI. “Ik zag onlangs een Nederlandse nieuwspagina. Links stond een foto van Oekraïense vluchtelingen die op een dagje Efteling werden getrakteerd. Rechts stond een artikel over andere asielzoekers die in lange rijen stonden te wachten om zich te registreren. Dat probleem kennen we hier ook: aan het Klein Kasteeltje slapen weer heel wat mensen – zelfs gezinnen met kinderen – op straat. De politici lijken daar niet wakker van te liggen. Ik begrijp dat niet.”

Hier en daar wordt gezegd dat Oekraïense vluchtelingen een vipbehandeling krijgen.

OUAAMARI. “Zij zijn menswaardig opgevangen en behandeld. Zo zou het altijd moeten gebeuren. Er wordt al jaren gepredikt over een plan om de toestroom beter te regelen. Het Rode Kruis en andere partijen hebben nu getoond dat het mogelijk is. Toch komt het er niet van. Ik begrijp dat het niet het meest sexy thema is, en dat politici daarop hun tanden stukbijten, maar dit is gewoon wanbeheer en slecht management.”

Niemand durft zich eraan te wagen, omdat het politieke zelfmoord is?

OUAAMARI. “Het gaat om mensenlevens. Politici moeten hun werk doen en een duidelijk plan opstellen. Maar ze kijken alleen naar hun eigen positie en hoe ze die na de eerstvolgende verkiezingen kunnen bestendigen. “We geven asielzoekers meteen een achterstand. Hoe sneller ze erkend worden, hoe sneller ze Nederlands kunnen leren en werken. Als een aanvraag afgewezen wordt, moet dat veel sneller gecommuniceerd worden.”

In uw boek wil de truckchauffeur voorkomen dat de migranten in zijn laadruimte meereizen. Leeft het thema ook in de moskee?

OUAAMARI. “Absoluut. Enerzijds heerst er een onveiligheidsgevoel door het gebrek aan opvang. Anderzijds wil niemand een opvangcentrum in de buurt. Die vrees voor het onbekende is tekenend voor elke generatie. In het verleden wantrouwden de Belgen de Turkse en de Marokkaanse gemeenschap. Een vergelijkbaar gevoel leeft nu onder de Belgen en de derde en vierde generatie van de diaspora tegenover nieuwkomers uit pakweg Afghanistan of Somalië.”

Wat is de oplossing?

OUAAMARI. “De discussie over de opvangmogelijkheden draait nu te vaak over het aanzuigeffect dat zou worden gecreëerd. Als we mensen in hotels moeten onderbrengen, dan is het gebrek aan andere opvangplaatsen daar de oorzaak van. Pak dat probleem aan. Het is niet onderbouwd dat asielzoekers naar België komen voor die hotelkamer.

“Strikte criteria om migranten te erkennen zijn geen slechte zaak. Ze moeten gewoon duidelijk zijn. Dat lukt alleen als er een samenhangend plan is. Nu hangt het draaiboek, en de bijbehorende wetgeving, met haken en ogen aaneen. Ik ben benieuwd wat de nieuwe staatssecretaris van Asiel en Migratie Nicole De Moor (cd&v) zal doen. Haar grootste prioriteit is het migrantenwetboek compleet te maken. Je kunt nieuwkomers niet zeggen dat ze de regels moeten volgen, als er 25 advocaten nodig zijn om die regels te begrijpen.”

En zelf de regels lezen lukt niet door de ellenlange wachttijden voor Nederlandse lessen.

OUAAMARI. “Er zijn mensen die geen Nederlands willen leren, maar er zijn er meer die het wel willen. Mijn schoonmoeder werd wandelen gestuurd nadat ze een basiscursus had gevolgd waarmee ze haar plan kon trekken in de winkel. Leren schrijven was geen prioriteit. Nochtans is taal, jezelf kunnen uitdrukken in het gesproken én het geschreven woord, een vorm van macht. Daar moet geld voor worden uitgetrokken.

“De N-VA, de grootste pleitbezorger van die lessen, hecht ironisch genoeg tegenwoordig zelf weinig belang aan de Nederlandse taal. Het Vlaamse relanceplan stond vol Engelse businesstermen. Politici moeten geen management-, maar mensentaal spreken”

Hecht u veel belang aan taal en begrijpend lezen?

OUAAMARI. “Tot de middelbare school ging ik regelmatig naar de bibliotheek. Daarna heb ik een lange periode niet gelezen. Voetballen op het pleintje en met vrienden rondhangen zijn nu eenmaal leukere activiteiten voor een tienerjongen. Tegenwoordig lees ik weer meer en probeer ik er wat Vlaamse klassiekers tussen te nemen. Als auteur heb ik mijn eigen stijl kunnen ontwikkelen, zonder een stem te willen ontlenen aan de grote namen. Boeken waarin de auteur een schrijfstijl probeert na te bootsen, spreken mij niet aan. Ik geloof dat ik authentieker ben.”

U raakte wereldberoemd in Vlaanderen nadat een satirische tweet over een bommelding u een nacht in de cel had opgeleverd. Achtervolgt u dat nog altijd?

OUAAMARI. “Die tweet schreef ik zeven maanden na de aanslag op Charlie Hebdo, maar nog voor die in Parijs en Brussel. Het was bedoeld als een aanklacht tegen de manier waarop alle angsten werden uitvergroot. Maar goed, opeens werd ik omringd door speciale eenheden die hun pistool op mij richtten en mij geboeid afvoerden. Dat was indrukwekkend en ik heb mij daar heel lang slecht over gevoeld. Mocht ik Jan heten, dan was dat niet zo uit de context gerukt. Het blijft wrang dat er nooit een herstelgesprek is gekomen.”

Denkt u dat het met de ethnic profiling inmiddels beter is gesteld?

OUAAMARI. “Dat was natuurlijk een erg gevoelig tijdperk. Door de Syriëstrijders was elke jongere verdacht. We konden niet naar de moskee gaan en een langere baard hebben, zonder gevolgd te worden. Het is moeilijk te zeggen of het nu beter is.”

Uw boek Groetjes uit Vlaanderen begon op de eerste Zwarte Zondag en eindigde op de tweede. Het Vlaams Belang doet het opnieuw erg goed in de peilingen. Komt er ook een derde?

OUAAMARI. “We komen uit een periode waarin het Vlaams Belang bijna was weggevaagd door de N-VA. Daarna volgden de aanslagen, de vluchtelingenstromen, de crisissen… Mix daarbij enkele opeenvolgende federale regeringen die van geen hout pijlen weten te maken, en je komt bij die resultaten. Ik denk dat de bevolking logischerwijs heel emotioneel reageert op die gebeurtenissen. Intussen laat voorzitter Tom Van Grieken uitschijnen dat de partij zich een menselijker imago heeft aangemeten. Maar hun verkozenen en ideeën zijn nog steeds fout.

“De partij begreep als een van de eerste hoe ze op een moderne manier moet communiceren: met doorgedreven socialemediacampagnes. Cd&v en Groen hebben de juiste toon daarin nog altijd niet gevonden. Ze zijn aanwezig, maar kunnen het verhaal niet authentiek overbrengen.”

Hoewel dat ook allemaal georkestreerde filmpjes zijn.

OUAAMARI. “Wie het beste kan acteren, wint. Het is een beetje zoals bij spelprogramma’s waarin de leukste persoonlijkheid het haalt.

“Door zelf filmpjes op te nemen en te delen, kunnen politici hun publiek rechtstreeks aanspreken. Ze beslissen zelf welke boodschap de kiezer krijgt. Migratie zal altijd een kernpunt van het Vlaams Belang blijven. Maar door de communicatie zelf in handen te nemen, spreekt de partij nu ook het publiek aan dat zich zorgen maakt om de energieprijzen, de gezondheidszorg of de lage lonen. Van Grieken heeft gescoord met de minimumpensioenen, hoewel dat een socialistisch thema is.”

Heeft Vooruit de bal daar misgeslagen?

OUAAMARI. “Helemaal niet. John Crombez, de voormalige voorzitter van de sp.a, had het beste sociale programma. Van Grieken is toen met een kopie daarvan met de pluimen gaan lopen.

“Vooruit-voorzitter Conner Rousseau weet dat hij zijn kiezers bij het Vlaams Belang moet terughalen. Als hij zegt dat hij zich niet thuis voelt in België als hij door Molenbeek rijdt, dan doet hij dat met een reden: kiezers trekken met sociale thema’s. Ik keur die uitspraak volledig af. Maar Rousseau weet dat er in Vlaanderen te weinig linkse stemmers zijn. Hij moet dus wel naar rechts kijken. Zo laat hij ook voldoende ruimte aan Groen zonder de partij te kannibaliseren.”

U bent heel actief op Twitter. Lonkt de politiek?

OUAAMARI. “Ik ben op sociale media een typetje geworden. Mensen kennen de echte Mohamed niet. De politiek laat ik dan ook graag aan mij voorbijgaan.”