‘Moet de hoop van Vlaamse zelfstandigen uit Wallonië komen?’

‘Net nu zelfstandig zijn weer aanspreekt, acht de politiek de tijd blijkbaar rijp om daar fiscaal de vruchten van te plukken.’ Dat zegt Trends-hoofdredacteur Wim Verhoeven.

Mag ik u het verhaal vertellen van een jonge zelfstandige bij wie ik regelmatig voedingswaren koop? Midden 2020, in volle coronacrisis, nam zij vol trots een goeddraaiend marktkraam over van de vorige eigenaar die met pensioen ging. De afspraak was dat hij haar nog een tijdje zou helpen terwijl zij de klanten en alle finesses van het vak leerde kennen. Net voor de definitieve overname kreeg de jonge vrouw te horen dat ze ernstig ziek was. Het jaar 2021 heeft ze vooral in het ziekenhuis doorgebracht met een operatie, zware behandelingen en een fikse revalidatie. Al die tijd heeft haar voorganger de zaak boven water gehouden. Zo snel ze kan, keert de jonge onderneemster terug. Want ook financieel hakt dit er zwaar in. Ze kan alleen maar hopen dat haar tweede start de goede is. Voor haar eigen gezondheid en die van haar eenmanszaak. Want veel vangnetten heeft zo’n beginnende zelfstandige niet.

Dit land heeft al decennia een tekort aan jonge ondernemers. Hele generaties zijn in onze verzorgingsstaat naar het statuut van loontrekkende of ambtenaar gelokt. België is een goed land om loontrekkende te zijn en dat is – voor alle duidelijkheid – absoluut toe te juichen. Alleen heeft dat tot een zekere risicoaversie geleid die de aantrekkelijkheid van het zelfstandigenstatuut lange tijd parten heeft gespeeld. Gelukkig is die trend aan het keren. Bij de jongere generaties zie je een grotere drang naar zelfstandigheid. Regisseur zijn van je eigen leven, je geesteskind aan de man brengen en daarbij je digitale skills inzetten, wint aan populariteit. Meer mensen zijn trots op wat ze zelf maken. In hoofd- of bijberoep, in een eenmansvennootschap of in een klein maar fijn startersbedrijf.

Net nu zelfstandig zijn weer aanspreekt, acht de politiek de tijd blijkbaar rijp om daar fiscaal de vruchten van te plukken. Via de Franstalige krant La Libre lekte uit dat in de fiscale hervorming die minister Vincent Van Peteghem (CD&V) voorbereidt, uitgebreid naar de eenmansvennootschappen wordt gekeken. Vier op de tien zelfstandigen hebben zo’n vennootschap. Vandaag komen alleen de lonen die aan de zaakvoerder uitgekeerd worden, in de personenbelasting terecht. Opgebouwde reserves kunnen later – als dividend of bij liquidatie – tegen een lager tarief uit de vennootschap worden gehaald. Blijkbaar is dat niet te verteren voor de experts die de fiscale hervorming voorbereiden. Liever willen ze alle inkomsten uit de eenmansvennootschappen aan een vergelijkbaar belastingregime onderwerpen als dat van de loontrekkenden.

Die redenering houdt maar steek onder één voorwaarde. De sociale rechten van zelfstandigen zijn de jongste jaren enigszins verbeterd. Een verdere gelijktrekking zou ook een andere fiscaliteit rechtvaardigen. Alleen is de vraag of mensen die op hun zelfstandigheid staan, op ‘gelijke rechten, gelijke plichten’ zitten te wachten.

Dat het voorstel nu al lekt – ettelijke maanden vooraleer de minister met zijn plannen naar buiten wil treden – doet vermoeden dat het voor sommigen voldoende tenenkrullend is om er straks een stevig robbertje over uit te vechten. Het is vreemd dat zo’n maatregel uit de koker van een CD&V-kabinet zou komen. Nu beweging.net (het vroegere ACW) de bocht naar groen en rood heeft ingezet, en landbouw nog slechts instaat voor 1 procent van de actieve bevolking, lijkt de middenstandsvleugel van CD&V nochtans de enige te zijn die nog staat te hozen op het zinkende schip. Bij Open Vld is de klassieke zelfstandige achterban al jaren verdampt onder links-liberale druk. Rest de vraag wie de verdediging van de zelfstandigen straks op zich neemt. Gelet op de plaats waar het bericht lekte en het politieke discours van de jongste maanden, durf ik te gokken dat de levenslijn van de zelfstandige ondernemers weleens uit Wallonië zou kunnen komen. Zal MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez de enige politicus zijn die de zaakvoerster waarmee dit stukje begon, de hand boven het hoofd wil houden?