‘Misbruik tijdelijke werkloosheid voorkomen, kan ook zónder werkgevers dood te knijpen’

Woensdag 20 mei wordt in het parlement over het wetsvoorstel gestemd dat de opzegtermijn bij technische werkloosheid wegens overmacht opschort. Werkgeversorganisatie Unizo vraagt dat de wet wordt bijgestuurd.

Stel: u bent zelfstandig ondernemer. U hebt een restaurant, een reisbureau, een busbedrijf of een kledingwinkel. Uw werkweek bedraagt gemiddeld 70 uur per week. De marges zijn niet groot, maar na enkele jaren knokken, veel klantvriendelijkheid en een beetje geluk hebt u een stabiele zaak uitgebouwd. U verdient genoeg om uzelf en enkele werknemers – laten we het in dit voorbeeld op tien houden – een inkomen te bezorgen. Verder is het hopen dat u later, als u met pensioen wil gaan, de zaak kan doorverkopen, want van een zelfstandigenpensioen alleen is het moeilijk overleven op de oude dag.

We gaan even terug in de tijd. Het is halfweg maart 2020. De coronamaatregelen zijn net afgekondigd. Uw zaak moet dicht. Er is onduidelijkheid wat u met uw werknemers moet doen, want u hebt geen omzet meer en kunt dus geen lonen betalen. Na enkele dagen komt dan toch het verlossende bericht dat de werknemers op tijdelijke werkloosheid wegens overmacht kunnen worden gezet. Als zelfstandige kunt u bovendien rekenen op een overbruggingsuitkering, en op Vlaams niveau komt er een hinder- of compensatiepremie. Toch volgen er heel wat slapeloze nachten. Niemand weet hoe lang de crisis zal aanhouden en wanneer u terug mag openen. Er wordt gesproken over maanden, sommigen vrezen zelfs dat er tot het einde van het jaar geen normale activiteit meer kan zijn. Ondertussen blijven uw kosten doorlopen: huur, afbetalingen, enz. Gaandeweg wordt duidelijk dat een eventuele heropening, op termijn, sowieso gepaard zal gaan met strikte afstandsmaatregelen, waardoor u lange tijd nooit dezelfde omzet kan draaien als voorheen.

Met die vooruitzichten is het niet zeker of uw zaak kan overleven, maar u wil ervoor gaan. U wil alles doen om hier toch door te raken. Vast staat dat dit nooit zal lukken met 10 werknemers op de loonlijst. Met een gehalveerde omzet kun je geen volledige lonen betalen zoals voorheen. Momenteel staan uw werknemers nog op tijdelijke werkloosheid wegens overmacht, maar wie weet voor hoe lang? Een verlenging van dat systeem gebeurt telkens voor enkele weken en wordt vaak op het laatste nippertje aangekondigd. Het risico is dus reëel dat er op een bepaald moment geen verlenging meer zal zijn en de volledige personeelskosten opnieuw bij u belanden Op dat moment is het afgelopen met het bedrijf. Als u enige kans wil maken om te overleven, ziet u zich helaas verplicht afscheid te nemen van enkele werknemers. Dat doet u met een bezwaard hart. Door de jaren heen zijn uw medeweerkers niet alleen collega’s, maar ook vrienden geworden. Ze hebben mee gebouwd aan uw zaak. Er volgen weer slapeloze nachten vooraleer u de beslissing meedeelt, maar het moet nu zo snel mogelijk gebeuren, om het bedrijf en de tewerkstelling van de andere werknemers te redden. De opzegtermijn zal doorlopen zolang de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht bestaat. De termijn die daarna nog over zou blijven, moet betaald worden en daar zullen geen middelen meer voor zijn.

Fast forward naar midden mei 2020. U leest in de krant dat u door een achterpoortje in de wetgeving bent geglipt en misbruik hebt gemaakt van de sociale zekerheid. Er is begrip voor uw moeilijke situatie als werkgever, maar het recht van een werknemer op een opzegtermijn of -vergoeding is een onvervreemdbaar recht. Zelfs in deze crisis moet dit worden uitbetaald. Er wordt een wetsvoorstel ingediend en gestemd in de kamercommissie sociale zaken waarin de opzegtermijnen die in uw bedrijf al aan het lopen waren, met ingang op 1 maart 2020 worden geschorst. Wanneer u met een halve omzet opnieuw kunt starten, staan er dus nog steeds 10 personeelsleden op de loonlijst, die u niet kan betalen. Zolang het systeem van tijdelijke werkloosheid duurt, hoeft dat ook niet, maar het is onzeker hoe lang dat nog zo zal zijn. Er volgen weer enkele slapeloze nachten.

Beste parlementsleden: dit is geen hypothetisch voorbeeld. Talloze ondernemers proberen in deze crisis het hoofd boven water te houden en zijn verbouwereerd hoe zij door dit wetsvoorstel in de hoek van de misbruikers en de profiteurs worden gezet. Met pijn in het hart hebben ze afscheid moeten nemen van enkele werknemers, maar dit was een noodzaak. Voor de betrokken werknemers betekent dit dat zij van tijdelijke naar volledige werkloosheid gaan, inderdaad zonder bijkomende opzegvergoeding, maar die middelen zijn vaak niet meer aanwezig in het bedrijf. Als de werkgever zijn resterende liquiditeit aan opzegvergoedingen moet spenderen, staan ook de jobs van de andere werknemers en het voorbestaan van het bedrijf op de helling.

Het is nog niet te laat. Woensdag volgt een stemming in plenaire. Vanuit Unizo hebben we er geen probleem mee dat echte misbruiken worden aangepakt, maar we kunnen niet aanvaarden dat alle ondernemers over dezelfde kam worden geschoren. We hebben drie voorstellen om de wet bij te sturen:

• Haal de retroactiviteit uit het voorstel. De betrokken ondernemers hebben gehandeld op basis van de regelgeving zoals die toen gold en zoals die op de informatiewebsites van de overheid stond. Het is onbehoorlijk bestuur om dit achteraf aan te passen.
• Vrijwaar bedrijven zolang ze door overheidsmaatregelen moeten sluiten of maar aan heel beperkte capaciteit actief kunnen zijn.
• Verleng het systeem van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht tot 31 augustus en voorzie ook daarna een voldoende groot opvangnet voor sectoren die nog een zware impact van de overheidsmaatregelen en de coronacrisis ondervinden.