‘Minder globalisering betekent ook minder groei’

Er lijkt een einde te komen aan ons seculiere westere idee van een moderne, stabiele wereld van Pax Europae en Pax Americana. Dat stelt Neil Dwane, Global Strategist bij de Duitse vermogensbeheerder Allianz Global Investors.

Volgens Dwane lopen we het risico terug te gaan naar een versie van landen en staten van vóór de oplossingen uit het tijdperk na de Tweede Wereldoorlog. Nog meer politieke spanningen kunnen alleen worden vermeden door oplossingen die de tekortkomingen van de globalisering erkennen en die de buit eerlijker verdelen, zowel over als binnen de landsgrenzen.

Lagere lonen, slechtere vooruitzichten voor de werkgelegenheid en toenemende ongelijkheid: voor veel kiezers in ontwikkelde landen zijn dat de effecten die ze zien van de toenemende handel op internationale schaal. Dat vertaalt zich electoraal: de Amerikaanse verkiezingsstrijd en de isolationistische retoriek van de verkozen president, maar ook de brexit en de onrust in de hele eurozone laten zien dat de vroegere mantra’s van globalisering en deregulering steeds meer tegengas krijgen. De globalisering is daarmee nog niet gestopt, maar wel vertraagd. En dat heeft drie grote gevolgen voor burgers, overheden en beleggers.

Ten eerste betekent minder wereldhandel automatisch minder wereldwijde groei. De vraagtekens bij een aantal belangrijke mondiale handelsovereenkomsten, zoals het Trans-Pacific Partnership (TPP) en het Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringsverdrag (TTIP) zorgen voor gruis in de mondiale versnellingsbak, wat op zich genoeg is om de al kwetsbare economische groei te vertragen. De wereldhandel is immers goed voor zo’n 40 procent van het wereldwijde bruto binnenlands product: als de wereldhandel een economie was geweest, dan zou het de grootste ter wereld zijn – bijna twee keer zo groot als de Amerikaanse economie.

Ten tweede zullen de ‘wereldspelers’ onder de bedrijven hun rol en verantwoordelijkheid (corporate responsibility) opnieuw moeten bepalen. Veel multinationals hebben tientallen jaren kunnen profiteren van globalisering, vooral wat betreft handel en financiering. Als de politiek nu steeds meer voorkeur krijgt voor lokale merken en lokale belastingen wil heffen, kan dit voor flinke tegenwind zorgen. Conflicten zoals de recente zaak tussen Apple en de Europese Commissie kunnen zorgen voor een toename van interregionale spanningen op belastinggebied met als gevolg dat investeringen worden belemmerd en het rendement voor aandeelhouders daalt.

Ten derde is het onwaarschijnlijk dat deglobalisering het probleem van de financiering van de welvaartsstaat gaat oplossen: politici in ontwikkelde landen moeten hier op korte termijn iets aan doen, tenzij ze willen aanzien hoe de millenniumgeneratie zich keert tegen de beloftes van en aan hun ouders. Deze noodzakelijke structurele hervormingen gaan voorlopig voorbij aan landen met demografische uitdagingen, zoals Japan en het grootste deel van Europa. Zelfs in de VS valt de huidige staatschuld in procent van het bbp in het niets bij de te verwachten kosten, die bij elkaar meer dan $130 biljoen of liefst 500 procent van het Amerikaanse bbp omvatten. Hoe langer de maatregelen worden uitgesteld, hoe moeilijker het is op te lossen.

Lagere wereldwijde economische groei leidt tot slot tot een toenemende roep om meer overheidsuitgaven en infrastructuurinvesteringen op lokaal niveau. Maar de betaalbaarheid hiervan is een grote zorg. Er zijn zeker investeringen nodig in de grote economieën van de toekomst, zoals India, om nog maar te zwijgen over herstel en onderhoud van de infrastructuur in de ontwikkelde wereld. Die overheidsinvesteringen mogen echter niet bekostigd worden met nog meer geleend geld, maar ze moeten de financieringskosten dekken en iets toevoegen aan de economische welvaart en productiviteit van de regio. Zo niet, dan zijn het simpelweg gevallen van Ponzifraude.

De enige manier om vandaag nog meer politieke spanningen te vermijden, is door het zoeken naar oplossingen die de tekortkomingen van de globalisering erkennen en die de buit eerlijker verdelen, zowel over als binnen de landsgrenzen.