Luc Coene (NBB): ‘Of de euro blijft bestaan is een absurde vraag’

Luc Coene heeft zich kunnen uitleven in zijn eerste jaar als gouverneur van de Nationale Bank van België. Maar wat brengt 2012?

“Reken niet op de Europese Centrale Bank om met grootschalige aankopen van overheidsobligaties de meubelen te redden”, zegt Luc Coene.

De modellen van de ECB en de NBB houden het voor 2012 (voorlopig) op een vrij milde recessie in Europa, met een economische groei van 0,5 procent voor België volgend jaar. Maar is dat niet te optimistisch? “Neen”, zegt Luc Coene. “We gaan er wel van uit dat de situatie op de financiële markten min of meer stabiliseert. Niets wijst erop dat het slechter wordt. Dat groeicijfer houdt ook nog geen rekening met de begrotingsmaatregelen die de regering-Di Rupo wil nemen en waardoor de groei iets lager dan 0,5 procent zal uitvallen. We verwachten in elk geval geen heropleving voor het tweede kwartaal van 2012.”

Is dat vergelijkbaar met wat na de val van Lehman Brothers is gebeurd?

Coene: “De snelheid van aanpassing is vergelijkbaar, maar niet de omvang. In 2008 maakten we een brutale val van de wereldhandel mee. Nu niet. We zien een vertraging van de economische activiteit, maar de wereldhandel blijft groeien in 2012. Daardoor is de omvang van de recessie nu veel kleiner dan in 2008-2009.”

“Toch zal de regering een tandje bij moeten steken. De begroting is gebaseerd op een groei van 0,8 procent, maar het zal dus minder dan 0,5 procent zijn. Bovendien zal de eindafrekening van 2011 slechter uitvallen dan begroot, waardoor het startpunt voor 2012 minder gunstig wordt. Hoe groot die extra inspanning wordt? Daarvoor is het afwachten wanneer de economie weer begint te groeien, en hoe de regering de begrotingsmaatregelen concreet zal uitvoeren. We schatten dat een extra inspanning tussen 1 en 2 miljard euro nodig is bij de begrotingscontrole van februari.”

Zijn de besluiten van de Europese top van 8 en 9 december, waarbij vooral meer budgettaire discipline is afgesproken, voldoende om de eurozone te redden?

Coene: “Er is eindelijk een visie over het einddoel en de bouwstenen liggen op tafel. Het akkoord moet nu eerst vertaald worden in wetteksten, want de financiële markten geloven de regeringsleiders niet meer op hun woord. Dat kan duren tot maart. Pas dan zal de jury een oordeel vellen.”

Maakt het akkoord de weg vrij voor grotere aankopen van overheidsobligaties door de ECB?

Coene: “Neen, dat heeft ook ECB-voorzitter Mario Draghi al gezegd. De ECB kan de crisis niet oplossen door massaal overheidsobligaties aan te kopen. Daar is iedereen in de ECB het over eens. Ik ben ervan overtuigd dat grootschalige aankopen het vertrouwen van de financiële markten niet kunnen herstellen, omdat de basis van het probleem niet wordt aangepakt. De Europese landen moeten hun begroting onder controle krijgen en economische groei genereren, zodat de budgettaire verbetering duurzaam is en de sanering sociaal aanvaardbaar blijft.”

Duwen de Europese bezuinigingsplannen de economie niet nog meer in een recessie?

Coene: “We zijn de crisis ingegaan met abnormaal hoge en onhoudbare schuldniveaus in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en de eurozone, en dat bij zowel de bedrijven, de gezinnen als de overheid. Hoe je het ook draait of keert, er is geen andere uitweg dan die schulden af te bouwen. Eerst zal de put nog wat dieper worden, maar we zullen er veel sneller uit klauteren dan wanneer we de aanpassingen blijven uitstellen. Hervormen we niet, dan komt Europa in Japanse toestanden terecht, met een decennium van trage groei omdat de fundamentele problemen niet aangepakt zijn.”

Hoe vaak krijgt u dezer dagen de vraag of de euro blijft bestaan?

Coene: “Eerlijk gezegd, ergeren die vragen me omdat ik ze zo absurd vind. Het is overduidelijk dat het verlaten van de euro dramatische gevolgen zou hebben. Zelfs de Duitsers zijn daar heilig van overtuigd. Als de eurozone barst, dan zullen zij op nog grotere schalen meemaken wat de Zwitsers de voorbije maanden hebben zien gebeuren: een forse appreciatie van hun munt. Dan zien de Duitsers al hun inspanningen verloren gaan die ze zich de voorbije jaren getroost hebben om hun industrie opnieuw competitief te maken.”

“Maar de begrotingsdiscipline zit cultureel ingebakken bij de Duitsers sinds de traumatische ervaring van de hyperinflatie in de jaren 20. De Duitsers zien daarom niet in waarom zij solidair moeten zijn met mensen die niet in staat zijn de nodige discipline aan de dag te leggen. De Duitse regering zal die solidariteit pas op tafel leggen als ze aan haar bevolking kan zeggen dat het de laatste keer is, omdat er een mechanisme zal bestaan dat waarborgt dat het de laatste keer is. Zodra dat mechanisme, zoals afgesproken op de jongste Eurotop, goedgekeurd en uitgevoerd wordt, dan zullen de Duitsers over de brug komen met een minimum aan solidariteit. De Duitsers zijn er uiteindelijk ook mee verantwoordelijk voor dat in de eurozone de onevenwichten tien jaar lang werden opgestapeld.”

Daan Killemaes
Een uitgebreid interview met Luc Coene leest u donderdag in Trends.