Is hij een soort messias die de wereld gaat redden, of toch eerder het soort CEO dat uit is op geld en macht? Sam Altman van Open AI is een van die Silicon Valley-boys die moeilijk is te vatten. Keach Hagey, journalist van The Wall Street Journal, schetst zijn veelzijdige persoonlijkheid, zijn soms contradictorische ideeën en de stormachtige ontwikkeling van Open AI en ChatGPT. “Het is verbazingwekkend hoe snel Sam deals ging maken met Donald Trump.”
Jazeker, ook Keach Hagey is het afgelopen jaar bezweken voor de charmes van ChatGPT, de intelligente chatbot die is ontwikkeld door OpenAI. Ze heeft sinds kort zelfs een aparte action button op haar smartphone, bekent ze lachend, al gebruikt ze kunstmatige intelligentie (AI) vooral uit persoonlijke interesse, als vraagbaak voor nieuwe recepten bijvoorbeeld. “In het algemeen gebruik ik het veel meer voor dingen waar ik zelf nieuwsgierig naar ben, zoals welke boeken ik zou moeten lezen. Zo kreeg ik terwijl ik aan de biografie van Sam Altman werkte de tip om The Culture of Narcissism te lezen, een boek van Christopher Lasch uit 1979 over de wortels van pathologisch narcisme in de Amerikaanse cultuur, en dat bleek dan toch weer zinvol bij het schrijven van dit boek. Maar voor mijn dagelijkse werk voor The Wall Street Journal gebruik ik het niet zo vaak.”
Keach Hagey schrijft al ruim tien jaar over media en technologie voor The Wall Street Journal. Ze was een van de auteurs van The Facebook Files, de onthullende reeks van de krant over de gebreken van het sociale medium, dat schade berokkent aan gebruikers en aan de samenleving op een manier die alleen ingewijden bij Meta begrijpen. Na de introductie van ChatGPT en de doorbraak van OpenAI naar een groter publiek schreef ze een lang portret van medeoprichter Sam Altman. Het leverde haar een boekcontract op. In de Verenigde Staten verscheen The Optimist eind mei. Bij ons ligt het boek volgende week dinsdag in de boekhandel.
Sam Altman vond het idee voor een biografie een “afschuwelijk project”, maar verleende uiteindelijk wel gedeeltelijk zijn medewerking. Heeft hij ondertussen al gereageerd?
KEACH HAGEY. “Hij heeft een korte tweet de wereld ingestuurd om te zeggen dat er een boek is verschenen waaraan hij zijn medewerking heeft verleend. Dat kun je een beetje beschouwen als een soort aanbeveling, denk ik. Maar hij heeft vanaf het begin duidelijk gemaakt dat hij het zelf nooit zou lezen. Dus hij heeft niet echt inhoudelijk gereageerd.”
Hij lijkt me een moeilijke man om in een paar woorden te vatten. Ook na lezing van dit boek weet ik niet echt of ik hem kan vertrouwen of juist moet wantrouwen. Hoe is dat voor u?
HAGEY. “Of je iemand kunt vertrouwen, is uiteindelijk toch heel persoonlijk. Ik heb tientallen mensen gesproken die de afgelopen jaren met Sam hebben gewerkt. En ook onder hen zijn de meningen flink verdeeld. Sommigen hebben een bijna blind vertrouwen in zijn aanpak, anderen vinden toch dat hij net iets te vaak een draai aan de waarheid geeft om hem volledig te kunnen vertrouwen. Ik heb geprobeerd die verschillende visies zo eerlijk mogelijk weer te geven.”
Begrijpt u de bezorgdheid van mensen die vinden dat het misschien gevaarlijk is zoveel macht over de ontwikkeling van algemene AI geconcentreerd te zien bij één man?
HAGEY. “Die begrijp ik zeker. Het is beangstigend als je bedenkt hoe fundamenteel AI onze samenleving kan veranderen, hoe het een nieuwe laag boven op alles legt. Maar de pogingen om een soort bedrijfsstructuur op te zetten die ervoor zorgde dat niet alle macht bij één iemand zou terechtkomen, zijn faliekant mislukt. In november 2023 werd Sam Altman door het bestuur van OpenAI ontslagen als CEO. Dat kon doordat er allerlei regels en structuren waren afgesproken om duidelijk te maken dat Sam niet de leiding had. Maar na vijf dagen werd hij opnieuw aangesteld als CEO. Uiteindelijk kreeg hij dus toch de leiding. Voor mij gaat die hele tumultueuze passage over pure, rauwe macht. En zoals een van zijn mentoren, Paul Graham van Y Combinator ooit zei: Sam is vooral erg goed in het verwerven van macht.”
‘De pogingen om bij OpenAI een soort bedrijfsstructuur op te zetten die ervoor zorgde dat niet alle macht bij één iemand zou terechtkomen, zijn faliekant mislukt’
Het vreemde of contradictorische is dat net Altman vaak waarschuwt voor de gevaren van AI en de concentratie van macht.
HAGEY. “Er is een dunne lijn tussen waarschuwing en hype. Je hebt de boomers en de doomers, enerzijds mensen die erg pro-AI zijn, en anderzijds mensen die erg bang zijn voor de negatieve effecten van AI. Maar naar mijn gevoel zijn dat twee zijden van dezelfde medaille, omdat ze het idee van algemene AI erg serieus nemen. Maar er is ook een grote groep die je zelden hoort: de mensen die denken dat AI een tool zoals vele andere zal worden, en niet zo revolutionair is als de doomers als de boomers denken.”
De strijd tussen boomers en doomers binnen OpenAI culmineerde in het korte ontslag en de terugkeer van Altman, en ging de geschiedenis in als ‘de blip’. Het is een van de meest onthullende passages in het boek en leest als een scenario voor een boardroomdrama op Netflix. Ik vroeg me af waarom de bestuurders die bezorgd waren over Altman en vonden dat hij hen opzettelijk had voorgelogen, hun kritiek op hem zo voorzichtig formuleerden. Ze bestempelden zijn communicatie als “niet consequent helder”. Dat lijkt een magere basis voor ontslag.
HAGEY. “Dat gebeurde op aangeven van juristen, die bang waren voor een rechtszaak. En ook wilden ze op die manier de klokkenluiders in het bedrijf beschermen. Maar dat bleek uiteindelijk een grote vergissing, want de publieke opinie werd overstelpt met steunbetuigingen aan Altman van zijn vrienden uit Silicon Valley, zoals Brian Cheskey, de oprichter van Airbnb. Ik denk dat het een belangrijke les in communicatie is voor dat soort situaties. Je kunt een beslissing van zo’n omvang niet de wereld insturen zonder erg duidelijk te zijn, en je kunt je niet verschuilen achter juridische redenen om niet specifiek te zijn. Dat houdt gewoon geen stand. En ook het overgrote deel van de 770 werknemers koos de kant van Sam, al hadden zij daarvoor natuurlijk ook economische redenen. Het was duidelijk dat zonder Sam de financiering van het bedrijf op de helling stond, en dus het voortbestaan van OpenAI.”
Altman kwam terug, maar is op dat moment toch niet iets gebroken in de relatie met Microsoft, een belangrijke partner en aandeelhouder van OpenAI?
HAGEY. “Ik denk het wel. Hoewel Microsoft tijdens de blip aan de kant van Sam stond, is daarna heel snel het besef gekomen dat het een plan B nodig had voor als het met OpenAI verkeerd zou aflopen, zoals toen bijna gebeurd was. Het is een van de redenen waarom ze Mustafa Suleyman, een van de oprichters van DeepMind, dat werd opgekocht door Google, hebben binnengehaald als CEO van hun eigen AI-afdeling. Microsoft wil toch meer AI binnenshuis ontwikkelen. Ik denk dat we de twee in de toekomst verder uit elkaar zullen zien drijven. Je ziet de groeiende frustratie bij OpenAI over Microsoft. De onderhandelingen over hoe groot het belang van Microsoft zal worden in de nieuwe vennootschap die OpenAI zal oprichten, verlopen erg stroef. Microsoft blijft een belangrijke partner, maar niet meer zo groot en iets minder betrokken dan voorheen. Het is ook een van de redenen waarom Sam Altman contact heeft gezocht met de Verenigde Arabische Emiraten, om daar een deel van zijn datacenters te plaatsen.”
‘Het is haast onmogelijk de grote kapitalen binnen te rijven die nodig zijn voor AI als je een vzw bent en aan investeerders geen rendement kunt beloven’
Ook dat is voor mij een van de vele contradicties van Altman. Hij waarschuwt voor de gevaren van AI als het in verkeerde, niet-democratische handen terechtkomt, maar zoekt wel samenwerking met China, Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten.
HAGEY. “De enige reden daarvoor is dat zij over de nodige centen beschikken. Tijdens de regering-Biden lanceerde Altman een plan voor een wereldwijd netwerk van datacentra voor het onwaarschijnlijke bedrag van 7 biljoen dollar. De regering-Biden vond het onverantwoord daarvoor samen te werken met China en het Midden-Oosten. En dan is het fascinerend om te zien hoe Donald Trump, die zich graag opstelt als de grote China-boeman, simpelweg zegt: cool, doe maar. En het was even verbazingwekkend om te zien hoe snel Altman, die zich toch uit als een Democraat, bereid was deals te sluiten met Trump, en dus met zijn vijand Elon Musk. Tegelijk houdt OpenAI vol dat het democratische AI wil bouwen, terwijl een onderdeel van het datacenterplan was dat alle inwoners van de Emiraten toegang zouden krijgen tot ChatGPT. Ik heb gewerkt als journalist bij een krant in Abu Dhabi, een prachtig land, maar een democratie kun je het niet noemen. Je mag er bijvoorbeeld geen kritiek uiten op de koninklijke familie. Benieuwd hoe ze dat gaan omzeilen met ChatGPT en dat vervolgens gaan uitleggen als ‘democratische AI’.”
Die nieuwe vennootschap waarvan u sprak, moet een gewone vennootschap worden, onder de koepel van OpenAI, dat eigenlijk een not-for-profit is. Is Altman daar echt van kamp veranderd?
HAGEY. “Ik denk wel dat Sam van idee is veranderd over de not-for-profit. Na de blip heeft hij hard gewerkt aan een plan zodat de not-for-profit de controle over OpenAI zou verliezen, maar dat is niet gelukt, vandaar het idee om een vennootschap te creëren onder de koepel van de not-for-profit. Ik denk inderdaad dat hij spijt heeft van die not-for-profit. Vooral omdat het zo erg moeilijk is om geld op te halen. Het is haast onmogelijk de grote kapitalen binnen te rijven die nodig zijn voor AI als je een vzw bent en aan investeerders geen rendement kunt beloven.”
Die switch naar een gewone vennootschap is een van de redenen waarom Elon Musk is opgestapt en een rechtszaak tegen OpenAI heeft aangespannen. Is dat een echte bedreiging voor OpenAI?
HAGEY. “Die claim van Musk is zeker ernstig en hangt als een zwaard van Damocles boven het bedrijf. Het onderzoek loopt volop, dus daar kunnen we voorlopig weinig over zeggen, en een rechtszaak laat nog even op zich wachten. Maar het is zeker een reële bedreiging voor de toekomst van OpenAI.”
In de podcast Good Bad Billionaire van de BBC, waar miljardairs langs de ethische meetlat worden gelegd, werd Altman uiteindelijk toch gelabeld als een slechte miljardair, wegens zijn neiging tot liegen. Deelt u die visie?
HAGEY. “Ik denk dat het te vroeg is om daarover te oordelen. Veel zal afhangen van hoe AI uiteindelijk uitpakt en welke invloed die zal hebben op onze samenlevingen.”
‘Uiteindelijk zullen het onze regeringen zijn die voor de nodige regelgeving moeten zorgen, en niet bedrijven als OpenAI’
Die discussie doet me toch veel denken aan het debat over sociale media, die eerst als een godsgeschenk werden gezien, terwijl we pas later zagen welk onheil ze kunnen aanrichten. Gaan we met AI en het tekort aan regelgeving niet dezelfde kant op?
HAGEY. “Uiteindelijk zullen het toch onze regeringen zijn die voor de nodige regelgeving moeten zorgen, en niet bedrijven als OpenAI. En het is nu eenmaal zo dat regelgeving altijd achterloopt op technologische innovaties. In New York State is nu een wet aangenomen die het gebruik van smartphones op scholen tijdens de schooltijd verbiedt. Dat is een grote stap vooruit, maar het lijkt toch erg op een poging om de tandpasta terug in de tube te krijgen. Laat ons hopen dat onze overheden met AI iets korter op de bal spelen.”
Keach Hagey, Sam Altman, de biografie. Over OpenAI en de race om de toekomst. Meulenhoff, 2025, 320 blz., 24,99 euro
