Jean-Paul Servais, de eerste Belg die de IOSCO voorzit: ‘130.000 bedrijven spreken vanaf nu dezelfde taal’

Jean-Paul Servais is de eerste Belg die de International Organization of ­Securities Commissions (IOSCO) voorzit, de organisatie die toeziet op ’s werelds marktregulatoren. Hij licht de vooruitgang in duurzame financiering toe, die op de COP28 is overeengekomen.

We ontmoeten Jean-Paul ­Servais bij zijn terugkeer van COP28 in Dubai. Hij is de voorzitter van de FSMA, de Belgische marktregulator, en de voorzitter van IOSCO, de koepelorganisatie van marktregulatoren in 130 landen, die 95 procent van de financiële markten ter wereld bestrijkt.

Servais was in Dubai om drie belangrijke redenen: om een rapport voor te stellen met goede praktijken om de integriteit en de goede werking van de vrijwillige CO2-­markten te bevorderen; om de publicatie van een rapport over toezicht op greenwashing te presenteren; en om het akkoord van juli in herinnering te brengen dat wereldwijde normen vastlegt voor de duurzaamheids­rapportage door bedrijven.

Wat houdt dat nieuwe ­regelgevende kader in?

JEAN-PAUL SERVAIS. “Met de nieuwe standaarden kunnen we de vergelijkbaarheid ­tussen bedrijven garanderen, als ze uitleggen hoe ze hun productie van broeikasgassen op drie gebieden (directe en indirecte uitstoot en uitstoot van leveranciers, klanten, werknemers enzovoort, nvdr) zullen verminderen. Het stelt bedrijven ook in staat hun ambities, risico’s en kansen te definiëren en uit te leggen hoe ze ervoor staan ten opzichte van hun sectorgenoten. Het helpt ook om investeerders aan boord te houden, omdat iedereen ­dezelfde taal spreekt.

“Een jaar geleden, tijdens COP27 in Sharm-el-Sheikh, legde ik uit dat mijn doel als nieuwe voorzitter van IOSCO was dat bedrijven hun jaar­rekeningen voor 2024 zouden kunnen opstellen met behulp van die wereldwijde ‘gereedschapskist’, zodra die standaarden waren opgenomen in de wetgeving van elk land. Het is ongelooflijk hoever we in minder dan twee jaar zijn gekomen. In 2021, tijdens COP26 in Glasgow, kondigde de IFRS Foundation (het orgaan dat ­internationale boekhouds­tandaarden opstelt, nvdr) de oprichting aan van de International Sustainability Standards Board (ISSB). Die moest ­standaarden opstellen voor de ­financiële verslaggeving over duurzame ontwikkeling. In ­juli dit jaar heeft IOSCO de eerste twee standaarden voor duurzaamheidsverslaggeving van de ISSB gevalideerd.”

Wat verandert er voor de gewone mensen?

SERVAIS. “Individuele beleggers willen één gereedschapskist hebben, zodat ze overal ter wereld toegang hebben tot de informatie die ze nodig hebben om beslissingen te ­nemen: investeer ik wel of niet in dit bedrijf of dit financiële product? Zijn die producten en bedrijven in lijn met mijn ESG-verwachtingen? We ­hebben nu een wereldwijd ­instrument dat de Europese wetgeving aanvult. De Europese standaarden zullen ook compatibel zijn met de ISSB-standaarden. Dat betekent dat 130.000 bedrijven over de hele wereld die benchmark zullen gebruiken, waaronder 40.000 in Europa en 2.000 in België.”

U stelt ook voor de vrijwil­lige CO2-markten strenger te controleren. Vooral in groeilanden dekken die markten projecten om de CO2-uitstoot te verminderen (herbebossing, biogas, zonnepanelen, enzovoort). Dat levert koolstofkredieten op, die bedrijven kopen om hun uitstoot te compenseren. Waarom hebt u interesse in dat onderwerp?

SERVAIS. “Om ongelukken, fraude en integriteitsproblemen te voorkomen hebben wij daarin het voortouw ­genomen. Wij zijn de eerste wereldwijde organisatie die een pakket heeft gemaakt met alles wat je moet weten om problemen te voorkomen op de vrijwillige koolstofmarkten. We hebben een negentig dagen durende openbare raadpleging gelanceerd over een reeks beste praktijken, die zijn ontworpen om de integriteit en de soepele werking van die markten te bevorderen. Ze hebben bijvoorbeeld betrekking op het standaar­diseren van contracten, het vermijden van belangenconflicten en het garanderen dat de prijs van koolstofkredieten correct wordt berekend.”

Handelt u alleen?

SERVAIS. “We zoeken partnerschappen, bouwen een coalitie van bereidwilligen, met de Verenigde Naties, het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank. Waarom doen we dat? Omdat de Wereldbank zich bijvoorbeeld bezighoudt met milieurisico’s, wat niet onze taak is. Het doel van dat partnerschap is dat de Wereldbank tegen een nationale speler zegt: ‘Jullie ontwikkelen een koolstofmarkt, dat is prima. Bewijs me dat je in staat bent rekening te houden met financiële risico’s.’ Het referentiedocument daarvoor is het IOSCO-­document. Het werkt op dezelfde manier voor de Glasgow Financial Alliance for Net Zero, waarin de belangrijkste financiële instellingen zijn verenigd: als een bank ­geïnteresseerd is in het financieren van een nieuwe koolstofmarkt, zal ze rekening houden met de aanbevelingen van IOSCO.”

Er is veel discussie over de ­geloofwaardigheid van de ESG-­normen (milieu, maatschappij en goed bestuur) en de ‘duur­zame’ labels die op financiële producten worden aangebracht. Hoe kunnen we greenwashing tegengaan?

SERVAIS. “Morningstar gaf anderhalf jaar geleden 300 fondsen een lagere rating omdat ze niet voldeden aan de ESG-verwachtingen. Dat was goed nieuws: de sector deed zijn werk. We hebben op ­Europees niveau een verordening, de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR), die gaat over de publicatie van duurzaamheidsinformatie voor beleggers. Die verordening deelt fondsen in in artikel 6-fondsen, waarvoor niets verandert, artikel 8-fondsen, die sociale of milieukenmerken bevorderen en kunnen beleggen in duurzame beleggingen, en artikel 9-fondsen of donkergroene fondsen. Ik heb tegen de sector gezegd dat ik liever heel streng ben. Het is heel gevaarlijk beleggers aan boord te krijgen door ze te vertellen dat ze in een donkergroen fonds stappen, en ze na één of twee jaar te vertellen dat die ­fondsen niet langer donkergroen zijn. Dat is de beste manier om het vertrouwen te verliezen.
“Mijn filosofie is duidelijk: laten we niet te snel gaan voordat we ­alle informatie hebben. Hetzelfde geldt voor de MiFID-regels (de richtlijnen die de regels voor ­beleggersbescherming harmoni­seren, nvdr). Op Europees niveau hebben we de zogenoemde ESG Preferences: als je met je bankier of vermogensbeheerder praat om uit te zoeken waarin je wilt beleggen, moeten ze je vragen of je een voorkeur voor ESG-beleggingen hebt. Als dat het geval is, moeten ze je fondsen of beleggingen ­presenteren die rekening houden met die wens.”

Op Europees niveau zijn de ­regels vaak verplicht, maar niet op mondiaal niveau.

SERVAIS. “IOSCO gaat de hele ­wereld aan. Daarom publiceren we beste praktijken. Als je kijkt naar de Europese regels voor beveks, hedgefondsen en ratingbureaus, heeft IOSCO telkens het initiatief genomen. Vervolgens werden die aanbevelingen vertaald op nationaal niveau of door de Europese Commissie en werden ze omgezet in richtlijnen en verordeningen.”

In de strijd tegen greenwashing heeft de FSMA een soort automatische tool ontwikkeld om fondsen op te sporen die een probleem zouden kunnen ­vormen. Hoe werkt dat?

SERVAIS. “We hebben een team van een tiental datawetenschappers, doctors in de economie en de wiskunde enzovoort, die artificiële-intelligentietools ontwikkelen waarmee we kunnen zien in welke mate fondsen termen gebruiken die niet aan onze verwachtingen voldoen, of advertenties die niet vooraf door de FSMA zijn goed­gekeurd. Alle advertenties voor Belgische fondsen moeten worden goedgekeurd voordat ze op de markt worden gebracht.
“Datamining is een nieuwe wereld voor ons. We gebruiken web scraping-tools, waarmee we informatie op websites of in ongestructureerde informatie kunnen mixen en matchen. Zo kunnen we greenwashing aan het licht brengen.”

Is dat een reëel gevaar?

SERVAIS. “Als de agenda voor duurzame financiering afhangt van de kwaliteit van de foto’s in een jaarverslag, bestaat het risico op greenwashing. Ik zie liever ­ver­slagen vol kilowatts, ampères en joules. Het is misschien minder glamoureus, maar het is onze taak om investeerders aan boord te ­krijgen.” z