‘Innovatiesteun als lapmiddel voor de loonhandicap’

Gunstregimes dreigen te vervellen tot een ingewikkelde manier om een selectieve lastenverlaging te veralgemenen. Dat zegt Trends-redacteur Roeland Byl.

Fiscale gunstregimes moeten een doel hebben. Zulke maatregelen voor bedrijven worden doorgaans verantwoord met de redenering dat ze innovatie ondersteunen. Innovatie geldt daarbij als het logische recept om de hoge loonkosten in onze contreien alsnog te combineren met economische activiteit.

Dat bedrijven die fiscale gunstregimes steeds beter kennen, blijkt uit een antwoord van minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) op een parlementaire vraag van Patricia Ceysens (Open Vld). In 2015 verleende de overheid bijvoorbeeld voor 525 miljoen euro kortingen op de lonen van onderzoekers. Bovendien kregen bedrijven dat jaar in ruil voor hun investeringen in onderzoek en ontwikkeling niet minder dan 621 miljoen euro belastingkredieten. En ook de aftrek voor inkomsten uit octrooien betekende voor de overheid een aderlating van 544 miljoen euro. Opgeteld is dat toch een kleine 1,7 miljard, enkel voor die drie fiscale gunstregimes.

Volgens de recentste cijfers van de Nationale Bank besteden we al 2,7 procent van ons bruto binnenlands product aan subsidies en tegemoetkomingen voor bedrijven. Daarin neemt het gewicht van fiscale maatregelen versneld toe. Volgens de nationale rekeningen gaat het over meer dan 5 miljard of 1,2 procent van het bbp.

Op het eerste gezicht valt het toe te juichen dat bedrijven meer dan ooit de weg vinden naar de belastingvoordelen voor innovatie. In een liberale logica is fiscale ondersteuning bovendien te verkiezen boven subsidies. Maar dat wil nog niet zeggen dat de fiscalisering van innovatiesteun het ei van Columbus is.

Er tekent zich stilaan een patroon af. De voorwaarden om van zo’n gunstregime gebruik te kunnen maken, worden almaar versoepeld. Dat is bijvoorbeeld het geval bij de lastenverlaging voor onderzoekers en de uitbreiding van de octrooiaftrek tot innovatieaftrek. Op die manier dreigen gunstregimes te vervellen tot een ingewikkelde manier om een selectieve lastenverlaging te veralgemenen. Het zou weleens kunnen dat een algemene belastingverlaging eenvoudiger is en net zo goed bijdraagt aan het kiemen van de kenniseconomie.