‘In België profiteren vooral de lagere inkomens van de belastinghervorming’

‘Ook de regering-Michel verlaagt de belastingdruk om de economie te stimuleren. Zowel het startpunt van het beleid als het beleid zelf verschillen echter totaal van die in de VS.’ Daan Killemaes, hoofdredacteur van Trends, vergelijkt de belastinghervorming van Trump met die van de regering-Michel.

Geef aan de rijken, want daar wordt iedereen beter van. Verlaag de vennootschapsbelasting en de aanslagvoeten in de personenbelasting, dan zullen bedrijven meer investeren, de lonen stijgen en de economie zal sneller groeien. Een belastingverlaging aan de rijken betaalt op die manier zichzelf terug.

Dat heet in de Verenigde Staten tegenwoordig het ‘doorsijpeleffect’, wat een moderne variant is van de Reagonomics of voodoo economics, het beleid waarmee Ronald Reagan in de jaren tachtig de Amerikaanse economie wakker prikte.

De belastinghervorming van Donald Trump is op de eerste plaats een cadeau aan de rijken, niet het minst aan zichzelf en de grote bedrijven die hem steunen. De kans is echter klein dat die belastinghervorming zichzelf terugverdient. Volgens de Amerikaanse Senaat hangt aan de belastingplannen van Trump een prijskaartje van 1500 miljard dollar, voor een terugverdieneffect van ongeveer 500 miljard dollar. De mogelijke schade van een oplopend Amerikaans begrotingstekort is daarin nog niet meegeteld.

Let wel, de Verenigde Staten waren toe aan een hervorming van de vennootschapsbelasting. De economie wordt achtervolgd door een weinig efficiënte en weinig billijke vennootschapsbelasting, gekenmerkt door een veel te hoog nominaal tarief met te veel aftrekmogelijkheden.

Bovendien potten de Amerikaanse multinationals hun overzeese winsten liever in het buitenland op, want bij repatriëring moesten ze nog eens 35 procent belasting betalen. Een lager nominaal tarief en een bredere belastbare basis moeten die euvels wegwerken.

Er is echter weinig bewijs dat een lagere vennootschapsbelasting zich zal vertalen in een explosie van de bedrijfsinvesteringen en in economische groei. Apple bijvoorbeeld zal de belastingbonus van 47 miljard dollar wellicht vooral gebruiken om eigen aandelen in te kopen. Dat is het Amerikaanse kapitalisme anno 2017 ten voeten uit.

Liever dan te investeren, kopen de bedrijfsleiders eigen aandelen in, omdat dat de winst per aandeel en dus hun bonus de hoogte injaagt. Een andere manier van verlonen van topmanagers zal in de VS veel meer doorsijpelen naar de rest van de economie dan een verlaging van de vennootschapsbelasting.

De timing van de belastingverlaging van Trump zit ook verkeerd. Reagonomics had een effect omdat de VS net een pittige recessie achter de rug hadden en omdat de marginale aanslagvoeten toen inderdaad ontradend hoog waren. Bovendien voerde Reagan ook een keynesiaans beleid door fors de overheidsuitgaven op te trekken, vooral voor defensie, om een wapenwedloop te financieren die de Sovjet-Unie op de knieën kreeg. Het herstel van toen was wellicht evenveel een gevolg van een aanbodbeleid als van een vraagbeleid.

Vandaag is de Amerikaanse conjunctuurcyclus veel rijper en daarom zal een stimulusbeleid weinig effect hebben. Alleen het loon van Joe Sixpack wil nog mee, onder meer door de globalisering en de digitalisering. De doorsnee-Amerikaan heeft veel meer behoefte aan een belastingverlaging om de koopkracht te beschermen dan de rijkere toplaag, zeker tegen een achtergrond van een grote en nog toenemende inkomensongelijkheid in de VS. Een belastingverlaging op maat van de lagere inkomens zou een veel groter doorsijpeleffect hebben.

De verleiding is groot om de lijn door te trekken naar België en ook de regering-Michel te betichten van een milde vorm van voodoo economics. Ook de regering-Michel verlaagt de belastingdruk om de economie te stimuleren. Zowel het startpunt van het beleid als het beleid zelf verschillen echter totaal van die in de VS. België is een van de meest herverdelende landen. In het klassementen van overheidsuitgaven en belastingdruk staan we onveranderd aan de top.

Bovendien profiteren hier vooral de lagere inkomens van de belastinghervorming. Ook de hervorming van de vennootschapsbelasting is geen groot cadeau aan de rijken. De belasting op vermogensinkomsten zijn de jongste jaren zelfs gevoelig gestegen. De belasting op ondernemen schommelt nog altijd rond 50 procent. Trump doet dus aan voodoo, maar Michel niet.