IMF over Belgische begroting: ‘Inspanning van 30 miljard euro nodig’

In de jaarlijkse doorlichting van de Belgische economie struikelt het Internationaal Monetair Fonds (IMF) over de Belgische begroting. Er is vooral langs de uitgavenkant een grote inspanning nodig om de houdbaarheid van het Belgische sociaal model te garanderen.

Het sociaal contract van België staat onder druk, zo merkt het IMF op. Dat model zorgt voor een hoge mate van herverdeling, spant uitgebreide sociale vangnetten, vermindert de ongelijkheid en verzacht de vele schokken die de Belgische economie sinds de pandemie getroffen hebben. “Maar dat model staat onder druk. De vergrijzing zorgt voor grote structurele tekorten op de begroting en een stijgende overheidsschuld. Om de houdbaarheid van het model te garanderen zijn hervormingen nodig”, zegt Jean-François Dauphin, het hoofd van de Belgische IMF-missie.

Inspanning van 30 miljard euro nodig

Het advies van het IMF aan de Belgische overheden is dus duidelijk. Stel de sanering van de begroting niet langer uit, niet alleen om het sociaal contract te beschermen, maar ook om de begrotingsbuffers te herstellen die wenselijk zijn om toekomstige schokken op te vangen. Een strakker begrotingsbeleid helpt ook in de strijd tegen de nog altijd te hoge kerninflatie.

Bij ongewijzigd beleid zal het Belgische begrotingstekort en de staatsschuld verder oplopen, waarschuwt het IMF. Tegen 2028 zou het tekort 5,5 procent bedragen bij een overheidsschuld van meer dan 115 procent. “We weten niet waar de grens ligt van de overheidsschuld, maar het is niet verstandig die grenzen op te zoeken. De kwetsbaarheid van de overheidsfinanciën moet verminderd worden”, zegt Jean-François Dauphin.

Concreet beveelt het IMF een begrotingstraject aan dat geen vrolijke lectuur is voor de volgende regeringen. “In vergelijking met het scenario van ongewijzigd beleid is een inspanning van 0,6 procent van het bbp nodig in 2024 en van 0,8 procent per jaar in de periode 2025-2030. Dat brengt de totale inspanning in de periode 2024-2030 op 5,7 procent van het bbp (wat overeenstemt met ongeveer 30 miljard euro). Die inspanning is nodig om de stijgende vergrijzingsuitgaven te compenseren  en om de schuldratio op het pad richting 60 procent van het bbp te brengen”, aldus het IMF.  

Focus op de uitgaven

Die aanbevolen begrotingsinspanning kan uiteraard op verschillende manieren gerealiseerd worden. Het IMF raadt aan vooral naar de uitgaven te kijken. “Door de hoge belastingdruk lijkt de ruimte voor extra belastingen beperkt. De uitgaven voor sociale uitkeringen en overheidslonen zijn in vergelijking met de periode voor de pandemie het sterkst gestegen. De sociale uitkeringen lagen in België 5,2 procentpunt van het bbp hoger dan gemiddeld in de geavanceerde EU-landen in 2021, terwijl de sociale resultaten niet beter waren. Er is dus ruimte voor efficiëntiewinsten”, zegt het IMF.

Het IMF pleit ook traditiegetrouw voor hervormingen in de pensioenen. “De verhoging van de minimumpensioenen in 2020 en de pensioenbonussen in 2022 doen het verwachte tekort in het pensioenstelsel in de periode 2022-2070 verder toenemen. De in juli 2023 bereikte overeenkomst om die kosten te compenseren is toe te juichen, maar de vergrijzing blijft het stelsel onder druk zetten. Hervormingen die de effectieve pensioenleeftijd verhogen, zijn nodig”, adviseert het IMF.

Verhoog productiviteit

Een andere evergreen van het IMF is de smeekbede om maatregelen te nemen die de productiviteit – en dus de potentiële groei van de economie – verhogen. Dat kan bijvoorbeeld door het verschil in netto-inkomenskloof tussen werken en niet-werken te vergroten. Of door restrictieve regelgeving van de kleinhandel en van de meeste vrije beroepen af te bouwen. “Een sterkere toename van de productiviteit helpt om de impact van de begrotingssanering te verzachten en om de kosten van de vergrijzing te betalen”, zegt Jean-François Dauphin.