Schrijf universele regels voor, voor elke handelszaak: hoeveel mensen mogen er binnen, hoe moet er worden verlucht, hoe moet worden betaald. Dat zegt Daniëlle Vanwesenbeeck, general manager van Mastermail.
Het was spannend, op vrijdag 30 oktober. Net zoals veel andere zelfstandigen luisterde ik aandachtig naar de coronamaatregelen. Wat moest dicht? Mogen niet-essentiële verplaatsingen nog? En vooral, hoelang? De uitkomst is ondertussen bekend, de verbazing groeit met de dag.
De sfeer en de praktijk zijn anders dan in de eerste golf. Tijdens de eerste golf hing er onder ondernemers een sfeer van ‘we komen hier wel door’, van vechtlust en doorzettingsvermogen. Er was een golf van creativiteit. Het vroeg veel van onze ondernemers. Deze zomer, toen er wat meer contact was, kwamen de verhalen naar boven. Hoe hard er was gewerkt, dat de inzet in schrille tegenstelling stond tot de opbrengsten, maar er waren tenminste opbrengsten.
De tweede golf kwam, met opnieuw sluitingen. De sfeer die nu heerst, is er geen van aanvaarding. Hier en daar vang ik signalen van wanhoop op. Volle kledingwinkels die moeten sluiten, cadeauwinkels die hun kerstaankopen al hebben gedaan, bloemisten die wel kerstbomen mogen verkopen, maar niet de versiering. Ze deden investeringen om zich een inkomen te geven, maar dat werd afgeblokt. De investeringen verminderen elke dag in waarde.
Bij veel kleinhandelaars staat het water aan de lippen. Het zijn kleine commerçanten, veelal met een kleine reserve, waarvan misschien al niets meer overblijft. Ze zien met lede ogen aan dat de consument opnieuw lonkt naar buitenlandse websites, zoals bol.com en Zalando. Belgische centen vloeien weg naar het buitenland. Daarom zijn bepaalde beslissingen over de handel op zijn minst merkwaardig te noemen. Ik doe een oproep aan de regering om de theorie te toetsen aan de praktijk. Dat voeding een essentiële handel is, daar bestaat geen twijfel over. Supermarkten moeten open blijven. Maar wist u dat u nog altijd een ijsje of een Luikse wafel kunt kopen? Het is heerlijk dat je dat nog kunt, nadat je in de winterzon hebt gewandeld of gefietst. IJsjes behoren tot de voeding en ijsjes kun je afhalen. Ze zijn alleen niet essentieel. Volgens de theorie wel, in de praktijk niet.
Iedereen dezelfde wet, iedereen dezelfde inspanning.
Boekenwinkels mogen openblijven. Vermoedelijk om de bevolking te blijven informeren. Maar zijn ze essentieel? Nee. Voor sommigen misschien. Zaken die handelen in hygiëne en verzorging mogen openblijven. We kunnen daar begrip voor opbrengen. Het is zelfs logisch. Alleen wil dat zeggen dat een keten zoals Rituals, bekend om haar mooie verpakkingen en lange wachtrijen in de eindejaarsperiode, ook open mag blijven. In theorie behoort die tot de essentiële winkels, in de praktijk is dat betwistbaar. Geen mens kan er nog begrip voor opbrengen, niet het minst de kleine zelfstandige ondernemer die handelt in cadeautjes.
Laat de kijk op essentieel of niet-essentieel varen. Het is niet aan de overheid om te bepalen wat voor een burger essentieel of niet-essentieel is. De essentie is ervoor te zorgen dat de burgers veilig naar de handelszaken kunnen, ongeacht of het een supermarkt, een boekenwinkel, een kledingzaak of een garage is. De handelaars hebben de afgelopen maanden enorme inspanningen gedaan om te voldoen aan de hygiënevoorschriften. Het is hun broodwinning.
In plaats van een categorieke benadering zou een universele benadering heel wat neutraler zijn geweest en minder polemiek veroorzaken. Neem de handelaars die worden beschouwd als niet-essentieel hun broodwinning niet af en vermijd drama’s. Schrijf universele regels voor, voor elke handelszaak: hoeveel mensen mogen er binnen per vierkante meter, hoe moet er worden verlucht, hoe moet worden betaald, enzovoort. Iedereen dezelfde wet, iedereen dezelfde inspanning. Alleen zo wordt broodroof weer broodwinning, alleen zo wordt onbegrip opnieuw draagvlak.